Absolutorium zarządu w spółce z o.o.

Zarząd, jako najważniejszy organ spółki, prowadzi jej sprawy oraz reprezentuje ją przed podmiotami trzecimi. Jego kompetencje i władza nie są jednak nieograniczone.

Przede wszystkim członkowie zarządu odpowiadają za swoją działalność przed wspólnikami. Ich działalność jest przy tym oceniana.

Jeżeli zatem nie uzyskają akceptacji swoich działań ze strony zgromadzenia wspólników, mogą zostać odwołani. Absolutorium zarządu w spółce z o.o. jest udzielane (lub nie) po roku obrotowym spółki.

Absolutorium zarządu w spółce z o.o. – jak je rozumieć

Definicja absolutorium jest krótka. Jest to akt uznający prawidłowość działalności ocenianego organu, instytucji lub osoby. W naszym przypadku chodzi o poparcie działalności członków zarządu przez zgromadzenie wspólników.

Dokonywane jest ono w formie uchwały. Dokument ten powinien obejmować co najmniej:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy;
• powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, chyba że umowa wyłącza to zagadnienie z kompetencji zgromadzenia wspólników;
• udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

Co istotne, absolutorium zarządu nie dotyczy całego organu, lecz jest udzielane każdemu członkowi zarządu z osobna.

Może ono dotyczyć również osób, które już nie pełnią tej funkcji wskutek odwołania, rezygnacji, albo utraty zdolności prawnej. Oceniana jest działalność każdego, kto wchodził w skład organu, nawet jeżeli pełnił swoją funkcję jeden dzień.

Za jaki okres udzielane jest absolutorium?  

Okresem, za jaki udzielane zostaje absolutorium zarządu, jest poprzedni rok obrotowy. Zazwyczaj rok obrotowy jest zbieżny z tym kalendarzowy.

Od zasady tej zdarzają się jednak wyjątki – wspólnicy tę kwestię określają w umowie spółki.

Jeżeli w umowie spółki postanowiono, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, a spółka rozpoczęła działalność w pierwszej połowie roku, jej pierwszym rocznym sprawozdaniem finansowym jest sprawozdanie obejmujące okres od dnia rozpoczęcia przez nią działalności do końca roku kalendarzowego.

Z kolei w sytuacji gdy spółka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku, sprawozdanie finansowe może obejmować część aktualnego roku oraz rok następny.

Ważne! Zgromadzenie wspólników, na którym podjęta zostanie uchwała w przedmiocie udzielenia absolutorium członkom zarządu, powinno się odbyć w terminie 6 miesięcy, licząc od zakończenia roku obrotowego. 

Głosowanie za absolutorium – kto jest to tego uprawniony?

Przede wszystkim, aby mogło dojść do głosowania nad absolutorium zarządu, zwołane musi zostać zwyczajne zgromadzenie wspólników.

Powinno się ono odbyć maksymalnie do 6 miesięcy od zakończenia ostatniego roku obrotowego. Nie znajdziemy takiego zapisu w KSH, jednak doktryna stoi na stanowisku, iż uchwała w omawianym przedmiocie nie może zostać podjęta w czasie trwania nadzwyczajnego zgromadzenia.

Z racji tego, że absolutorium dotyczy każdego członka zarządu z osobna, mamy do czynienia ze sprawą „osobową”. Natomiast zgodnie z art. 247 § 2 KSH, głosowanie takie musi mieć charakter tajny.

Ważne! Uchwała w przedmiocie absolutorium podejmowana jest bezwzględną większością głosów.

W głosowaniu mogą wziąć udział jedynie osoby posiadające udział w spółce. Nie każdy wspólnik ma jednak jednakową siłę głosu.

Jak czytamy w art. 242 KSH:

• na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej,
• jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, na każde 10 złotych wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos.

Czy można głosować w swojej sprawie?

Jak wiemy, członkami zarządu mogą zostać wspólnicy lub osoby trzecie. Nie jest zatem niczym nadzwyczajnym przypadek, kiedy zgromadzenie wspólników głosuje nad absolutorium osoby, która jednocześnie jest wspólnikiem i członkiem zarządu.

Pojawia się pytanie – czy wspólnik wchodzący w skład zarządu powinien głosować w swojej sprawie?

Problem ten rozwiązuje art. 244 KSH.

Stanowi on, iż wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik innej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką.

Jak widzimy, głosowanie we własnej sprawie jest niemożliwe. Uchwała podjęta przez wspólnika, który uczestniczyłby w głosowaniu nad własnym absolutorium, będzie nieważna.

Powyższe nie ma jednak zastosowania do spółek jednoosobowych. Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest uprawniony do głosowania nad absolutorium również kiedy sam pełni funkcję członka zarządu.

Członek zarządu będący jednocześnie wspólnikiem spółki nie głosuje nad swoim absolutorium, jednak nie zostaje odsunięty od głosowania nad pozostałymi sprawami będącymi przedmiotem zgromadzenia, również co do udzielenia akceptacji dla działalności pozostałych członków zarządu.

Skutki uzyskania absolutorium

Wspólnicy, udzielając absolutorium, oświadczają, iż akceptują działalność członka zarządu i są zadowoleni z jego dotychczasowej pracy.

KSH nie wskazuje jednak na realne skutki takiej uchwały. Można tutaj jednak wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2019 roku (sygn. akt: II CSK 295/18), w którym SN wyjaśnił, iż absolutorium ma istotne znaczenie, gdyż jego udzielenie powinno — co do zasady — przeciwdziałać roszczeniu z art. 293 KSH.

Oznacza to, że członek zarządu, który uzyskał akcept od wspólników, w przyszłości nie może odpowiadać za szkodę, jaką poniosła spółka w czasie pełnienia przez niego funkcji.

Co, jeżeli członek zarządu nie uzyska absolutorium?

Absolutorium zarządu pozwala spać jego członkom spokojniej. Gorzej, gdy jakaś osoba ze składu zarządu takiej akceptacji nie uzyska. Co ją wtedy może czekać?

Samo nieudzielenie absolutorium nie wywołuje „automatycznie” żadnych negatywnych skutków. Jest to jedynie ocena wspólników wskazująca, iż praca danej osoby była w ostatnim roku obrotowym niewystarczająca.

Jednakże decyzja ta nie prowadzi bezpośrednio (automatycznie) do odwołania członka zarządu.

Nie jest jednak tak, że brak udzielenia absolutorium nie ma żadnego znaczenia.

Jest ono punktem wyjścia do:

• odwołania danej osoby z pełnionej funkcji, oraz
• zaistnienia roszczenia odszkodowawczego (jeżeli z winy członka zarządu doszło do pokrzywdzenia spółki).

Czy absolutorium wymaga uzasadnienia?

Na to pytanie najlepiej odpowiedzieć wskazując na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 października 2020 roku (sygn. akt: V ACa 301/20): „wprawdzie sama uchwała w przedmiocie absolutorium nie musi zawierać uzasadnienia, osoba zainteresowana powinna jednak otrzymać wyjaśnienie, dlaczego względem niej zapadła taka, a nie inna decyzja”.

Jak możemy wywieść z powyższego wyroku, sama uchwała nie potrzebuje pisemnego uzasadnienia.

Członek zarządu musi jednak wiedzieć, co stało za decyzją zgromadzenia wspólników. W praktyce będzie to oznaczało, że wspólnicy przynajmniej ustnie powinni dokonać argumentacji podjętej uchwały.

Absolutorium zarządu – prawo do odwołania

Nieuzyskanie absolutorium zarządu to ciężka sytuacja dla członka tego organu. Nie jest ona jednak bez wyjścia.

Osoba, która nie uzyskała akceptacji, może zaskarżyć uchwałę w przedmiocie nieudzielenia absolutorium w drodze powództwa sądowego.

Skuteczne zaskarżenie uchwały prowadzi do wyeliminowania jej z obrotu prawnego przez sąd. Nie jest to jednak równoznaczne z udzieleniem absolutorium.

Co, gdy wspólnicy nie podejmą uchwały o absolutorium zarządu?

Może mieć miejsce również taki scenariusz, że zgromadzenie wspólników ominie (zapomni) o obowiązku udzielenia absolutorium członkom zarządu.

Co w takiej sytuacji? Czy oznacza to, że działalność organu jest domyślnie oceniona jako „pozytywna”?

Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, każdy z członków (z osobna) powinien wystąpić do sądu o ustalenie, że spółce nie przysługują wobec niego roszczenia odszkodowawcze związane z pełnieniem przez niego funkcji w zarządzie przez dany okres obrotowy.

Uzyskanie takiego orzeczenia sądowego ogranicza odpowiedzialność członka za szkody popełnione spółce. W praktyce skutki tego są takie, jakby uzyskał akceptację swojej działalności.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego