Bony dla kontrahentów na gruncie VAT

Przekazywanie bonów kontrahentom, współpracownikom to rosnący trend w polskich przedsiębiorstwach.

Nabycie bonów odbywa się na podstawie faktury zakupu albo na podstawie noty obciążeniowej. Czy nabycie a następnie przekazanie bonów kontrahentom rodzi skutki podatkowe w podatku VAT?

Rozróżnienie bonów w podatku VAT

Ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie podatkiem VAT w przypadkach dokonania odpłatnego zbycia towarów lub usług. Odpłatne świadczenie usług to po prostu wykonanie usługi przez usługodawcą na rzecz odbiorcy usługi za wynagrodzeniem.

Z kolei odpłatne zbycie towarów to przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Gdzie w tej kategorii znajduje się przekazanie bonu?

Ustawa o VAT przez bon rozumie instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.

Zatem bon stanowi swoistego rodzaju instrument służący to wymiany na towar lub usługę.

Ustawodawca rozróżnia:

• bon jednego przeznaczenia czyli bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu,
• bon różnego przeznaczenia to bon inny niż bon jednego przeznaczenia.

Operacje związane z bonami w świetle ustawy o VAT

Zgodnie z tym co mówi art. 2 pkt 42 i 44 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 zwanej dalej ustawą o VAT) prawodawca przewiduje dwie operacje dokonywane na bonach.

Pierwsza to emisja bonu a więc pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu.

Druga to transfer bonu którym jest każde kolejne przekazanie bonu. Przekazaniem tym może być nieodpłatne przekazanie bonu lub sprzedaż bonu.

Opodatkowanie przekazania bonu jednego przeznaczenia

Transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika VAT działającego we własnym imieniu jest równoważne z dokonaniem dostawy towarów lub świadczeniem usług, których ten bon dotyczy.

Zatem pierwsze przekazanie (transfer) bonu jednego przeznaczenia zostanie opodatkowanie podatkiem VAT bowiem obowiązek opodatkowania w VAT bonu jednego przeznaczenia powstanie już w momencie jego pierwszego transferu (przekazania, sprzedaży) – dostawa towarów uznaje się za dokonaną, a usługa za wykonaną z chwilą dokonania transferu bonu jednego przeznaczenia.

W momencie gdy dojdzie do realizacji bonu czyli wymiany na towar lub usługę wówczas nie stanowi to niezależnej transakcji opodatkowanej VAT.

Jeżeli transferu bonu jednego przeznaczenia dokonuje podatnik działający w imieniu innego podatnika, wtedy uznaje się, iż dostawa towarów lub świadczenie usług, których ten bon dotyczy, dokonane są przez podatnika, w imieniu którego działa podatnik.

Opodatkowanie przekazania bonu różnego przeznaczenia

Transfer bonu różnego przeznaczenia nie spowoduje obowiązku jego opodatkowania w podatku VAT.

Dopiero realizacja tego bonu (wymiana) a więc przekazanie towarów lub usług za bon będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Realizacja bonu jednego lub różnego przeznaczenia może nastąpić w części lub w całości.

Podobnie jak przy bonie jednego przeznaczenia jeżeli transferu bonu różnego przeznaczenia dokonuje inny podatnik lub pośrednik, wówczas opodatkowaniu podatkiem VAT będą podlegać usługi pośrednictwa natomiast opodatkowanie VAT samego bonu nastąpi ponownie w momencie jego realizacji.

Opodatkowanie VAT transferu bonów w świetle stanowisk organów podatkowych

Czy nieodpłatne przekazanie bonu kontrahentowi winno być opodatkowane podatkiem VAT? Te pytanie było wielokrotnie adresowane do Dyrektora KIS. Przykładowe stanowiska odnośnie opodatkowania VAT czynności nieodpłatnego przekazania bonów kontrahentom zostały zaprezentowane poniżej.

Stanowisko Dyrektora KIS zawarte w interpretacji indywidualnej z dnia 16.06.2020r. o sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.198.2020.4.KW dotyczące odliczenia VAT od nabycia bonów oraz opodatkowaniu VAT nieodpłatnego przekazania bonów kontrahentom.

(…) Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zasadą jest także to, że podatnik jest zobowiązany w pierwszej kolejności dołożyć należytych starań, aby odpowiednio przyporządkować podatek naliczony do poszczególnych czynności, aby prawa do odliczenia nie nadużyć. Nie można również rozszerzająco przyjmować braku możliwości dokonania takiego przyporządkowania.

Ponadto, podkreślić należy, że ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest zatem związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą, np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Obowiązkiem podatnika – jak wskazano wyżej – jest przypisanie konkretnych wydatków do określonego rodzaju czynności, z którymi wydatki te są związane. Podatnik ma zatem obowiązek odrębnego określenia, z jakim rodzajem działalności będzie związany podatek wynikający z otrzymanych faktur zakupu, czyli dokonania tzw. alokacji podatku do czynności podlegających opodatkowaniu i czynności niepodlegających opodatkowaniu.

Jak wskazano powyżej nieodpłatne przekazanie bonów przez Zainteresowanego kontrahentom jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem wydatki na zakup nagród (bonów) dokonywane przez Wnioskodawcę będą służyły (bezpośrednio) do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – ich następstwem nie będzie powstanie zobowiązania podatkowego (podatku należnego).

Wobec powyższego Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup nagród, ponieważ ww. wydatki nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT nieodpłatnego przekazania bonów podarunkowych oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego należało uznać za prawidłowe. (…).

Stanowisko Dyrektora KIS zawarte w interpretacji indywidualnej z dnia 05.08.2021r. o sygn. 0112-KDIL3.4012.111.2021.5.MS dotyczące rozpoznania tokenów jako bonów różnego przeznaczenia.

(…) Odnosząc powołane przepisy prawa do przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu sprawy wskazać należy, że sama czynność przekazania w ramach Prezentu punktów uprawniających do wymiany na towary lub usługi nie stanowi dostawy towarów ani świadczenia usług i nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług wyznaczonym przez przepis art. 5 ust. 1 ustawy.

Punkty (Prezenty) stanowią bowiem rodzaj znaku legitymacyjnego upoważniającego do otrzymania w oznaczonym terminie określonych towarów lub usług. A zatem punkty nie stanowią towarów, lecz są tylko środkiem, którym można zapłacić za nabywane towary lub usługi. Zastępują one więc środki pieniężne, za które zwyczajowo nabywa się towary i usługi. Przekazanie punktów nie stanowi również świadczenia usług. Punkty same w sobie nie zaspokajają żadnych potrzeb – nie stanowią autonomicznego świadczenia. Usługą będzie bowiem tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem, z opisanych we wniosku okoliczności wynika, że Wnioskodawca otrzymuje fakturę za nabyte świadczenia przez Pracowników i Współpracowników a nie dokumentującą przyznane im Punkty.

Podsumowując – odnosząc się do zadanego pytania – nabycia Prezentu w formie punktów, należy stwierdzić, że Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z tego tytułu, ponieważ otrzymana faktura nie dokumentuje otrzymania punktów, w związku z tym ich nieodpłatne przekazanie nie podlega opodatkowaniu.  (…).

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego