Czym jest samozatrudnienie – wady i zalety

W 2023 roku powstało 347.646 firm. Część z nich to efekt przejścia na samozatrudnienie. Sprawdź komu może to się opłacać i jakie zasady obowiązują samozatrudnionych.

Czym jest samozatrudnienie

Samozatrudnienie to prowadzenie własnej działalności gospodarczej na podstawie umowy o współpracę czy kontraktu B2B.

Dopuszczalna jest też umowa zlecenia czy umowa o dzieło, w której wpisano, że wykonawca umowy będzie realizował ją w ramach własnej firmy.

Taki sposób wykonywania pracy wymaga wpisu do centralnej ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG). Samozatrudniony pracuje we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Musi też sam rozliczać się z podatków i składek ZUS. Jego czas pracy nie jest normowany, tak jak w przypadku osób zatrudnionych na etacie.

Zalety samozatrudnienia

Sporo osób, które decydują się na przejście na samozatrudnienie, ma na uwadze korzyści finansowe. Jest to fakt, że na własnej działalności gospodarczej można mieć wyższe wynagrodzenie niż ze stosunku pracy. Widać to po ogłoszeniach o pracę, gdzie pracownik ma wybór między umową o pracę a B2B. Przy tej drugiej opcji wynagrodzenie jest zdecydowanie wyższe.

Kolejną z zalet jest większa elastyczność. Samozatrudniony nie jest ograniczony tylko do jednego pracodawcy. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy strony podpiszą umowę o zakazie konkurencji. W każdym innym przypadku taka osoba może współpracować z różnymi przedsiębiorcami.

Współpraca z różnymi podmiotami zapewnia większe bezpieczeństwo finansowe.

Tak jak pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę, tak samo może zakończyć kontrakt z samozatrudnionym. Większa liczba kontrahentów daje gwarancję, że samozatrudnionemu nie zabraknie pracy.

Prowadzenie własnej firmy daje też większe pole manewru przy wyborze opodatkowania. W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę pracownik musi płacić podatek dochodowy według zasad ogólnych. Natomiast przedsiębiorca może wybrać jedną z trzech różnych form opodatkowania.

Samozatrudnienie pozwala też odliczać od podstawy opodatkowania koszty uzyskania przychodu związane z wykonywaną działalnością. Jednak trzeba pamiętać, że takiej możliwości nie mają osoby, które jako formę opodatkowania wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku czynnych podatników VAT samozatrudnienie daje też możliwość odliczania tego podatku od firmowych zakupów.

Dzięki temu osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może patrzeć na kwotę netto z faktury. Różnica może być naprawdę spora. Zwłaszcza przy zakupach o większej wartości.

Przykładem może być leasing samochodu osobowego. Samozatrudniony, który jest płatnikiem VAT może odliczyć sobie ten podatek od faktur firmowych.

Wady samozatrudnienia

Prowadzenie działalności gospodarczej ma też swoje wady. Trzeba ponosić koszty związane z opłacaniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Jest to zaletą dla pracodawcy, który ma niższe koszty zatrudnienia, ale wadą dla osoby prowadzącej działalność.

Dlatego w przypadku samozatrudnienia trzeba pamiętać o obowiązkach podatkowych i konieczności samodzielnego odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy.

Warto to uwzględnić w cenie świadczonych usług na rzecz podmiotu zlecającego pracę.

Wadą tej formy zatrudnienia może być też konieczność pozyskiwania nowych klientów.

Związanie się tylko z jednym kontrahentem może prowadzić do sytuacji, w której rozwiązanie umowy sprawi, że samozatrudniony straci cały dochód.

Nie każdy czuje się na siłach cały czas zabiegać o nowe zlecenia.

Etat czy samozatrudnienie – wady i zalety

Dla osób, które cenią sobie stabilność zatrudnienia z pewnością etat będzie lepszym rozwiązaniem. Praca na etacie zapewnia stałe wpływy na konto, czego nie można powiedzieć o działalności gospodarczej. Dlatego porzucenie etatu na rzecz samozatrudnienia powinno być przemyślaną decyzją.

Pracodawca zatrudniający osoby na umowę o pracę musi stosować przepisy Kodeksu pracy.

Wobec samozatrudnionych nie ma już takiego obowiązku, bo tu w grę wchodzi umowa cywilnoprawna. W związku z tym takie osoby nie są chronione przed zwolnieniem. Dlatego znacznie łatwiej rozwiązać umowę B2B niż umowę o pracę.

Chociaż samozatrudnienie oznacza wyższe zarobki, to trzeba pamiętać, że odbywa się to kosztem niższych składek ZUS.

Będzie to miało bezpośrednie przełożenie na przyszłą emeryturę. Z tego względu każdy musi przeanalizować swoją sytuację i sprawdzić czy w jego przypadku samozatrudnienie się opłaca.

Praca na własny rachunek a księgowość

Prowadzenie księgowości jest obowiązkiem każdej firmy wpisanej do CEIDG. Dotyczy to również samozatrudnionych. Na szczęście można posłużyć się narzędziem, które bardzo wspomaga prowadzenie księgowości.

W przypadku samozatrudnienia liczba faktur może być niewielka. Dlatego warto skorzystać z programu do księgowości online 360 Księgowość. To prosty i intuicyjny program i spore ułatwienie dla osób, które zaczynają swoją przygodę z samozatrudnieniem.

Co ważne, dostępny jest bezpłatny okres próbny, podczas którego można przetestować ten program. Zapewnia on łatwe fakturowanie, pełną zgodę z obowiązującym prawem oraz wysoki poziom ochrony danych. Dodatkowo można się do niego logować w dowolnym miejscu i czasie z każdego urządzenia, które ma dostęp do Internetu.

To wszystko sprawia, że jest to świetne rozwiązanie dla samozatrudnionych.

Najczęściej zadawane pytania o samozatrudnienie

Czy samozatrudniony może mieć urlop?

Tak, ale zależy to od zapisów w umowie. Firma, która nawiązuje współpracę na zasadzie samozatrudnienia, może dowolnie kształtować taką umowę. Pozwala na to Kodeks cywilny, który daje dużą swobodę w zawieraniu umów pomiędzy przedsiębiorcami.

Jeśli zapisy umowy tak stanowią, to samozatrudniony może mieć prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego.

Czy samozatrudnienie można łączyć z umową o pracę?

Tak, jest taka możliwość. Jeśli dana osoba na etacie zarabia co najmniej najniższą krajową, to decydując się na połączenie samozatrudnienia i pracy na etacie od dochodów z działalności nie musi opłacać składek na ubezpieczenie społeczne.

Do zapłaty będzie tylko składka zdrowotna i podatek. Jednak tu trzeba pamiętać, że dodatkowa praca w ramach samozatrudnienia wymaga czasu. Taka osoba będzie musiała pogodzić etat z prowadzeniem firmy.

Jaki ZUS jest obowiązkowy dla przedsiębiorcy?

Przejście z etatu na samozatrudnienie wiąże się z obowiązkiem samodzielnego opłacania składek ZUS i podatku. Jeśli samozatrudniony nie wykonuje pracy na rzecz byłego pracodawcy, to może skorzystać z Ulgi na start, która pozwala na opłacanie przez 6 miesięcy wyłącznie składki zdrowotnej.

Następnie do dyspozycji jest Mały ZUS przez okres aż 2 lat. Po tym czasie trzeba zacząć płacić pełne składki ZUS.

Artykuł przygotowany przez specjalistę Jakuba Chmieleckiego