Grupy VAT – kto może je utworzyć, jakie płyną z nich korzyści?

Na mocy Nowego Ładu od 1 lipca 2022 roku podatnicy będą mogli tworzyć grupy VAT i wspólnie rozliczać podatek.

Podmioty wchodzące w skład grupy VAT staną się jednym podatnikiem, co oznacza że zamiast kilku podatników dla celów rozliczenia podatku VAT będzie jeden podatnik reprezentujący wszystkie podmioty wchodzące w skład grupy VAT. Zamiast funkcjonowania kilku podatników VAT, od 1 lipca 2022 roku powstanie i będzie funkcjonował jeden podatnik VAT, czyli powołana do życia grupa VAT.

Kto może utworzyć grupę VAT?

Utworzenie grupy VAT będzie możliwe przez podmioty powiązane jednocześnie finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Powiązania te muszą występować w momencie utworzenia grupy VAT oraz trwać nieprzerwanie przez okres funkcjonowania tej grupy. Nie ma natomiast obowiązku posiadania statusu Podatkowej Grupy Kapitałowej na gruncie CIT.

Powiązanie finansowe występuje wówczas, gdy jeden z podmiotów będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów lub akcji w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych stanowiących lub zarządzających lub ponad 50% prawa do udziału w zysku każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

Powiązanie ekonomiczne ma miejsce wtedy, gdy przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne lub członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT. Powiązanie organizacyjne występuje wówczas, gdy prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio podmioty w grupie VAT znajdują się pod wspólnym kierownictwem lub organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

Dodatkowo dany podmiot może być członkiem wyłącznie jednej grupy VAT, dana grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT oraz grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

Podmioty wchodzące w skład grupy VAT muszą posiadać siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej. Oznacza to, że utworzenie grupy VAT będzie dostępne dla krajowych podmiotów oraz polskich oddziałów zagranicznych podmiotów. Bez znaczenia jest natomiast forma prawna prowadzonej działalności gospodarczej oraz jej skala.

Grupy VAT – utworzenie i rozliczenie podatku

W celu utworzenia grupy VAT należy zawrzeć stosowną umowę grupy VAT pomiędzy członkami wchodzącymi w jej skład. Umowa powinna zostać sporządzona na piśmie i zawierać co najmniej elementy wskazane przepisami art. 15a ust. 10 pkt 1-5 ustawy o VAT, a mianowicie:

•  nazwa grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;
•  dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
•  wskazanie przedstawiciela grupy VAT (podmiotu reprezentującego grupę VAT w zakresie obowiązków tej grupy – zob. dodany art. 2 pkt 48 ustawy o VAT), wyznaczonego spośród jej członków;
•  dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;
•  wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata

Następnie w celu zarejestrowania grupy VAT jako podatnika jej przedstawiciel powinien dokonać zgłoszenia rejestracyjnego grupy VAT na formularzu VAT-R do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla tego przedstawiciela. Do zgłoszenia należy dołączyć umowę o utworzeniu grupy VAT. Grupa VAT musi funkcjonować co najmniej 3 lata. Przedłużenie okresu funkcjonowania grupy VAT będzie następować na skutek złożenia przez przedstawiciela grupy do naczelnika urzędu skarbowego nowej umowy zawartej pomiędzy członkami grupy najpóźniej na 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej grupy.

Grupa VAT będzie składać jeden zbiorczy plik JPK_V7. W imieniu grupy plik ten będzie składany przez wyznaczony podmiot, najczęściej będzie nim spółka dominująca.

Nie będą wystawiane faktury odnośnie transakcji wewnątrz grupy, co oznacza mniej formalności do spełnienia. Brak obowiązku wystawiania faktur w ramach grupy VAT to także brak obowiązku weryfikacji członków grupy w wykazie podatników VAT, czyli na tzw. białej liście oraz brak obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności między członkami grupy VAT.

Jakie korzyści wynikają z utworzenia grupy VAT?

Dzięki utworzeniu grupy VAT, podmioty wchodzące w jej skład zachowają pełną neutralność na gruncie VAT czynności wykonywanych pomiędzy członkami grupy, a więc w szczególności brak obowiązku wystawiania faktur oraz brak wymogu doliczania VAT do rozliczeń z tytułu wewnątrzgrupowych czynności.

Utworzenie Grupy VAT oznacza także efektywniejsze przepływy pieniężne między jej członkami, poprzez większą elastyczność zarządzania podatkiem naliczonym.

Podmioty, które dotychczas rozliczały się odrębnie, oddzielnie wykazywały w plikach JPK_V7 podatek VAT należny i naliczony. Każdy z podmiotów opłacał podatek VAT w razie nadwyżki podatku VAT należnego nad naliczonym lub wykazywał podatek VAT do przeniesienia albo zwrotu w przypadku nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Po utworzeniu grupy VAT od lipca 2022 roku, jeden zbiorczy plik JPK_V7 oznacza sumowanie podatku VAT należnego i naliczonego wszystkich podmiotów wchodzących w skład grupy VAT.

W konsekwencji, wcześniejsza nadwyżka podatku naliczonego nad należnym u jednego podmiotu zniweluje nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym u innego podmiotu, co oznacza niższe zobowiązanie z tytuły VAT do zapłaty.

Podatek VAT wcześniej wykazywany jako podatek do zwrotu lub przeniesienia będzie zatem uwzględniany na bieżąco w rozliczeniach grupy VAT.  Stosując wcześniejsze odrębne rozliczenie z podatku VAT każdego podmiotu, podmioty występujące o zwrot VAT musiały oczekiwać na zwrot określoną ilość dni, standardowo do 60 dni.

Połączenie podmiotów na gruncie VAT daje zatem większą elastyczność zarządzania środkami pieniężnymi w ramach grupy VAT.

Utworzenie grupy VAT może okazać się szczególnie korzystne dla podmiotów wchodzących w skład grupy VAT korzystających ze zwolnienia przedmiotowego z VAT, czyli z tytułu wykonywania w ramach prowadzonej działalności gospodarczej określonych czynności objętym zwolnieniem z VAT.

Utworzenie grupy VAT będzie dobrowolne, co oznacza że podatnicy mogą samodzielnie podjąć decyzję czy nowe rozwiązanie wprowadzone w ramach Nowego Ładu będzie dla nich korzystne.

Jakie ryzyko wiąże się z utworzeniem grupy VAT?

Jednym z kryterium do spełnienia w celu utworzenia grupy VAT jest występowanie pomiędzy jej członkami powiązań finansowych.

Ewentualna utrata statusu grupy VAT następuje w chwili wystąpienia zmiany, w praktyce oznacza to że organ podatkowy będzie mógł stwierdzić taką zmianę po pewnym czasie, a więc grupa VAT z opóźnieniem otrzyma informacje, że nie istnieje. Wszystkie faktury wystawiane przez grupę od momentu wskazanego przez organ podatkowy okażą się wówczas fakturami wystawionymi przez podmiot nieistniejący, co rodzi wiele negatywnych konsekwencji na gruncie podatku VAT.

Grupie nie będzie przysługiwać także prawo odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur zakupu ponieważ nabycie ma wówczas miejsce przez podmiot nieistniejący. Wszystkie podmioty rozliczające się w tym czasie w ramach grupy VAT, powinny same rozliczać VAT, z uwagi na wspólne rozliczenie w ramach grupy, która formalnie nie istniała grożą im zatem konsekwencje karne skarbowe, odsetki od zaległości i sankcje w VAT.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa