Holding spółek

Dzięki holdingowi możliwa jest koncentracja działalności na umiejętnościach kluczowych przy jednoczesnym zminimalizowaniu ryzyka działalności.

Przez holding należy rozumieć specyficzną formę organizacji działalności gospodarczej, opierającej się na powiązaniu minimum dwóch podmiotów, współpracujących ze sobą w celu powiększania rozmiarów działalności gospodarczej poprzez wykorzystanie struktury grupy, optymalizacji łącznego wyniku działalności gospodarczej oraz zwiększenia zysków osiąganych z tej działalności.

Z holdingiem możemy mieć do czynienia jedynie w kontekście spółek kapitałowych. W ramach holdingu występuje ścisła zależność kapitałowo- własnościowa, jednak każdy podmiot zachowuje swoją odrębną osobowość prawną.

Stosownie do art. 4 ust. 1 pkt 4 kodeksu spółek handlowych spółka dominująca oznacza spółkę handlową w przypadku, gdy:

1. a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
2. b) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
3. c) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
4. d) członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), lub
5. e) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
6. f) wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę.

Zawiadomienie spółki zależnej o powstaniu stosunku dominacji

Spółka dominująca ma obowiązek zawiadomić spółkę kapitałową zależną o powstaniu stosunku dominacji w terminie dwóch tygodni od dnia powstania tego stosunku, pod rygorem zawieszenia wykonywania prawa głosu z akcji albo udziałów spółki dominującej reprezentujących więcej niż 33% kapitału zakładowego spółki zależnej (art. 6 ust. 1 kodeksu spółek handlowych). Przepisy nie precyzują szczególnej formy dokonania zawiadomienia spółki zależnej o powstaniu stosunku dominacji, co oznacza że zawiadomienie to może przyjąć dowolną formę.

Akcjonariusz, wspólnik, członek zarządu albo rady nadzorczej spółki kapitałowej może żądać, aby spółka handlowa, która jest wspólnikiem albo akcjonariuszem w tej spółce, udzieliła informacji, czy pozostaje ona w stosunku dominacji lub zależności wobec określonej spółki handlowej albo spółdzielni będącej wspólnikiem albo akcjonariuszem w tej samej spółce kapitałowej.

Uprawniony może żądać również ujawnienia liczby akcji lub głosów albo liczby udziałów lub głosów, jakie spółka handlowa posiada w spółce kapitałowej, w tym także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami.

Żądanie udzielenia informacji oraz odpowiedzi powinny być złożone na piśmie.

Odpowiedzi na te pytania należy udzielić uprawnionemu oraz właściwej spółce kapitałowej w terminie dziesięciu dni od dnia otrzymania żądania.

Jeżeli żądanie udzielenia odpowiedzi doszło do adresata później niż na dwa tygodnie przed dniem, na który zwołano zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie, bieg terminu do jej udzielenia rozpoczyna się w dniu następującym po dniu, w którym zakończyło się zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie.

Nabycie lub wykonywanie praw z akcji albo udziałów przez spółkę albo spółdzielnię zależną uważa się za nabycie albo wykonywanie praw przez spółkę dominującą ( art. 6 ust. 2 kodeksu spółek handlowych).

Zasady holdingu spółek

Spółka dominująca jest uprawniona do wydawania spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążącego polecenia dotyczącego prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności.

Wiążące polecenie wskazuje co najmniej:

• oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;
• interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;
• spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;
• przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej. Co do zasady spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek ma obowiązek wykonania wiążącego polecenia, poza pewnymi wyjątkami.

Pierwszy wyjątek odnosi się do sytuacji, gdy wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną doprowadziłoby do jej niewypłacalności  lub zagrożenia niewypłacalnością.

Druga sytuacja, kiedy może nastąpić odmowa wykonania wiążącego polecenia przez spółkę zależną jest wówczas, gdy istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki stanowi inaczej.

Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek informuje spółkę dominującą o podjęciu uchwały o wykonaniu wiążącego polecenia albo uchwały o odmowie wykonania wiążącego polecenia.

Czym jest spółka holdingowa i spółka zależna ?

Zgodnie z art. 24m ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych spółka holdingowa oznacza spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną albo spółkę akcyjną będącą podatnikiem, o którym mowa w art. 3 ust. 1, spełniającą łącznie następujące warunki:

1. a) posiada bezpośrednio na podstawie tytułu własności co najmniej 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki zależnej,
2. b) nie jest spółką tworzącą podatkową grupę kapitałową,
3. c) nie korzysta ze zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 i 34a,
4. d) prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, przy czym przepis art. 24a ust. 18 stosuje się odpowiednio,
5. e) udziałów (akcji) w tej spółce nie posiada, pośrednio lub bezpośrednio, udziałowiec (akcjonariusz) mający siedzibę lub zarząd lub zarejestrowany lub położony na terytorium lub w kraju:

– wymienionym w przepisach wydanych na podstawie art. 11j ust. 2,

– wskazanym w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych przyjmowanym przez Radę Unii Europejskiej, o którym mowa w art. 86a § 10 pkt 1 Ordynacji podatkowej,

– z którym Rzeczpospolita Polska nie ratyfikowała umowy międzynarodowej, w szczególności umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, albo Unia Europejska nie ratyfikowała umowy międzynarodowej, stanowiącej podstawę do uzyskania od organów podatkowych tego państwa informacji podatkowych.

Spółka zależna oznacza natomiast spółkę spełniającą łącznie następujące warunki:

1. a) co najmniej 10% udziałów (akcji) w kapitale tej spółki posiada bezpośrednio na podstawie tytułu własności spółka holdingowa,
2. b) (uchylony)
3. c) nie posiada tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym lub praw o podobnym charakterze,
4. d) nie jest spółką tworzącą podatkową grupę kapitałową,
   • e) (uchylony).

Krajowa spółka zależna to spółka zależna będącą spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną, będącą podatnikiem, o którym mowa w art. 3 ust. 1.

Zagraniczna spółka zależna to spółka zależną będącą spółką, która spełnia łącznie następujące warunki:

1. a) ma osobowość prawną,
2. b) podlega w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, i nie korzysta ze zwolnienia z tego opodatkowania,
3. c) nie ma siedziby ani zarządu i nie jest zarejestrowana ani położona na terytorium lub w kraju:

– wymienionym w przepisach wydanych na podstawie art. 11j ust. 2,

– wskazanym w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych przyjmowanym przez Radę Unii Europejskiej, o którym mowa w art. 86a § 10 pkt 1 Ordynacji podatkowej,

– z którym Rzeczpospolita Polska nie ratyfikowała umowy międzynarodowej, w szczególności umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, albo Unia Europejska nie ratyfikowała umowy międzynarodowej, stanowiącej podstawę do uzyskania od organów podatkowych tego państwa informacji podatkowych.

Na mocy art. 24m ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych powyższe regulacje stosuje się, jeżeli na dzień poprzedzający uzyskanie przychodów z dywidend albo zbycia udziałów (akcji), wymienione powyżej warunki są spełnione nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat.

W szczególności oznacza to, że spółka jest klasyfikowana jako spółka holdingowa wówczas, gdy określone w art. 24m ust. 1 pkt 2 warunki są spełnione  nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa