Kody GTU – w jaki sposób należy oznaczać towary?

Elektronizacja procedur podatkowych ułatwiła życie przedsiębiorców niemal na każdym kroku.

Wszystko można załatwić nie wychodząc z domu – od złożenia deklaracji podatkowej, przez uiszczenie podatku, po złożenie czynnego żalu.

Jednakże rewolucja systemu podatkowego to nie tylko ułatwienia, to również nowe zobowiązania wobec organów skarbowych. Jednym z nich jest obwiązek oznaczenia pozycji GTU w pliku JPK_V7M oraz JPK_V7K. Kody GTU służą do określania towarów lub usług wprowadzanych na rynek.

Podatnicy są bowiem obowiązani do weryfikacji sprzedawanych towarów oraz świadczonych usług pod kątem ich przynależności do jednej z trzynastu grup towarowo-usługowych. Obowiązek ten wprowadzono w ramach „walki z potencjalnymi nadużyciami” w obszarze podatku od towarów i usług.

Kody GTU a JPK_VAT

Obowiązek wskazywania kodów GTU jest nierozerwalnie związany z innym obowiązkiem podatkowym – chodzi oczywiście o JPK_VAT. Znowelizowana ustawa o VAT w art. 99 wskazuje, iż każdy podatnik jest zobligowany do składania deklaracji VAT wyłącznie za pośrednictwem systemów teleinformatycznych.

Deklaracje te muszą być zgodne ze wzorem dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Ta deklaracja to Jednolity Plik Kontrolny, tzw. plik JPK_VAT.

Stanowi on ustandaryzowany zbiór danych, który generuje się za pośrednictwem systemów informatycznych wspierających księgowość przedsiębiorców rozliczających podatek VAT.

Jeżeli produkt oferowany przez przedsiębiorcę przynależy do jednej z grup towarów lub usług określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 roku w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, podatnik ma obowiązek określić jego kod GTU.

Czym są kody GTU?

Ustawodawca wprowadził obowiązek wskazywania w rejestrze zakupów i sprzedaży danych służących identyfikacji określonych transakcji. Jednym z możliwych sposobów na oznaczenie owych transakcji jest właśnie skorzystanie z kodów GTU.

Kody GTU stanowią klasyfikację wybranych towarów i usług. Klasyfikacja ta jest ściśle powiązana z deklaracją podatkową VAT. Każdy kod wskazuje na przynależność sprzedawanych towarów lub świadczonych usług do jednej z trzynastu kategorii. 

Kogo obowiązuje klasyfikacja GTU?

Obowiązek stosowania klasyfikacji GTU dotyczy czynnych podatników podatku VAT, którzy dokonują sprzedaży określonych grup towarów oraz usług, wskazanych przez ustawodawcę.

Omawiane zobowiązanie podatnik wypełnia poprzez przyporządkowanie konkretnego kodu do sprzedanego towaru lub świadczonej usługi i wprowadzenie go do deklaracji JPK_VAT.

Obowiązek dotyczy również faktur wystawianych do paragonów, faktur zaliczkowych oraz faktur korygujących.

Ważne! Klasyfikację GTU są obowiązani stosować wyłącznie sprzedawcy, nabywcy towarów lub usług nie mają takiego obowiązku.

Kiedy nie ma potrzeby stosowania klasyfikacji?

Są sytuacje, kiedy podatnik nie będzie miał obowiązku klasyfikowania sprzedawanych towarów, mimo iż przynależą one do jednej z grup GTU. Oznaczeń nie stosuje się w przypadku wprowadzenia w JPK_V7M i JPK_V7K transakcji:

• zbiorczych o sprzedaży ewidencjonowanej na kasie rejestrującej;
• zbiorczych informacji o sprzedaży nieudokumentowanej fakturami;
• sprzedaży nieobjętej obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej;
• zakupu skutkujących pojawieniem się VAT należnego u sporządzającego plik JPK (WNT, import usług, dostawa, w której sporządzający JPK jest nabywcą i dla której podatek płaci właśnie nabywca).

Klasyfikacja GTU

Klasyfikacja GTU jest bardzo rozbudowana i szczegółowa. W uproszczeniu jednak należy wskazać, że obejmuje ona kody towarów i usług przedstawione za pomocą specjalnych symboli, mających za zadanie ułatwić ich identyfikację. Oznaczenia te prezentuje się następująco:

• kod GTU 01 – dostawa napojów alkoholowych;
• kod GTU 02 – dostawa paliw, biopaliw, gazu płynnego oraz olejów opałowych;
• kod GTU 03 – dostawa olejów opałowych oraz olejów smarowych;
• kod GTU 04 – dostawa wyrobów tytoniowych oraz płynów do papierosów elektronicznych;
• kod GTU 05 – dostawa odpadów;
• kod GTU 06 – dostawa urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich,
• kod GTU 07 – dostawa pojazdów oraz części samochodowych;
• kod GTU 08 – dostawa metali szlachetnych oraz nieszlachetnych;
• kod GTU 09 – dostawa leków oraz wyrobów medycznych;
• kod GTU 10 – dostawa budynków, budowli i gruntów;
• kod GTU 11 – świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych;
• kod GTU 12 – świadczenie usług o charakterze niematerialnym, wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych;
• kod GTU 13 – świadczenie usług transportowych i gospodarki magazynowej.

Jak stosować klasyfikację?

Jeżeli przedsiębiorca wystawił fakturę ewidencjonującą jeden z towarów lub usług objętych klasyfikacją, powinien wprowadzić odpowiedni kod GTU w określonych polach pliku JPK_VAT, oznaczonych symbolem od 01 do 13. Jeżeli produkt dotyczy danej grupy, wstawia w tym polu cyfrę 1.

Jeśli faktura nie uwzględnia produktów i usług wymagających oznaczenia kodem, pole należy pozostawić puste. Nie ma przy tym konieczności oznaczania wartości podatku.

Czy faktura musi zostać oznaczona kodem GTU?

Podatnik wystawiając fakturę w związku z transakcją przyporządkowaną do jednej z grup GTU nie musi oznaczać tego faktu na dokumencie. Klasyfikacja GTU jest wewnętrznym przyporządkowaniem, które stosuje się wyłącznie na potrzeby rozliczenia z urzędem skarbowym.

Odbiorca faktury nie musi znać omawianego przyporządkowania, gdyż zupełnie go to nie dotyczy. Informacja o GTU nie jest daną wymaganą do prawidłowego rozliczania podatku z faktury u nabywcy. 

Jednocześnie, jeżeli podatnik przyjmie taki sposób wystawiania dokumentów fiskalnych, takie oznaczenie faktury nie będzie traktowane jako błąd księgowy. Tym samym nawet w przypadku, gdy wystawca faktury oznaczy na niej błędny kod, nie ma potrzeby tego korygować. Jeżeli pozostałe elementy będą prawidłowe – cały dokument również będzie prawidłowy.

Odpowiedzialność za kody GTU

Zasadą generalną w prawie podatkowym jest osobista odpowiedzialność podatnika. Nie ma przy tym znaczenia czy rozlicza się on samodzielnie, czy przy pomocy biura rachunkowego. W każdym wypadku za błędy księgowe to podatnik będzie odpowiadał przed organem skarbowym. Nie inaczej jest w przypadku deklaracji JPK_VAT. Należy pamiętać, że nawet jeżeli przedsiębiorca korzysta z usług biura rachunkowego, które w jego imieniu wystawia faktury, brak oznaczeń GTU na dokumencie będzie obciążał go bezpośrednio.

Brak oznaczenia kodów GTU w JPK_VAT może spowodować wezwanie do uzupełnienia deklaracji. Jest również zagrożone grzywną w wysokości 500 zł za każde uchybienie.

Będąc dokładnym trzeba wskazać, że biura rachunkowe także mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności, jednak nie przez organ skarbowy a przez samego podatnika.

Jeżeli księgowy popełni rażący błąd podczas wykonywania swoich obowiązków, podatnik ma prawo żądać od niego naprawienia zaistniałej szkody na drodze cywilnej.

Biuro rachunkowe nie poniesienie jednak odpowiedzialności za wskazanie błędnego kodu GTU w deklaracji VAT.

Jak wskazują orzeczenia organów podatkowych, księgowy nie ma obowiązku badania stanu faktycznego będącego podstawą wykonywanych przez siebie usług.

Prowadząc ewidencję VAT w imieniu podatnika i sporządzając deklarację JPK opiera się wyłącznie na dokumentacji przedstawionej mu przez klienta.

Nie ma on przy tym obowiązku weryfikowania rzeczywistego wykonywania przez klienta dostarczenia określonego towaru, zatem działając jedynie na informacjach i dokumentach przedłożonych mu przez klienta, nie może być on odpowiedzialny za operowanie na informacjach nieprecyzyjnych lub nieprawdziwych.

Dodatkowo wskazuje się, iż do zakresu obowiązków zawodowych pracowników biur rachunkowych nie należy znajomość specjalistycznego nazewnictwa technicznego i branżowego, które znajduje się w opisie faktury.

To przedsiębiorca, jako podmiot wykonujący daną usługę, zna jej specyfikę.

Mimo powyższego, biura rachunkowe chcąc zadbać o interesy swoich klientów powinny informować ich o istniejącym obowiązku oznaczania faktur kodami GTU oraz wyjaśniać im jak przyporządkowywać świadczone usługi do określonej grupy.

Takie rozłożenie obowiązków związanych z klasyfikacją wydaje się najrozsądniejsze, bowiem klient działając w zaufaniu do swojego księgowego ma prawo oczekiwać, iż ten poinformuje go o obowiązkach związanych z prowadzoną na jego rzecz dokumentacją księgową.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego