Na czym polega istota i rozliczanie podatku VAT zgodnie z procedurą VAT OSS

Przedsiębiorcy świadczący usługi telekomunikacyjne, nadawcze, elektroniczne jeszcze do niedawna mieli możliwość rejestracji do rozliczania podatku VAT zgodnie z procedurą MOSS.

Procedura ta umożliwiała obliczenie i odprowadzenie podatku VAT wynikającego z transakcji sprzedaży powyższych usług do różnych krajów UE za pomocą jednego wybranego państwa UE a dokładnie poprzez administrację skarbową tego państwa.

Pozwalało to uniknąć uciążliwej rejestracji do VAT w każdym państwie UE, do którego usługodawca chciał sprzedawać swoje usługi. Od 1 lipca 2021r. procedura MOSS została rozszerzona także o inne usługi, ale także o dostawę towarów na odległość. Następcą procedury MOSS została procedura VAT OSS. W jaki sposób działa owa procedura?

Procedura VAT OSS

Podobnie jak procedura VAT MOSS – procedura VAT OSS oddaje korzystającemu sprzedawcy narzędzie w postaci rozliczania podatku VAT należnego w tzw. jednym punkcie obsługi VAT.

W praktyce oznacza to wybranie (niekiedy musi to być konkretne państwo UE) przez sprzedawcę jednego państwa UE zwanego krajem identyfikacji UE. Kraj ten a raczej administracja skarbowa funkcjonująca w tym kraju udostępnia sprzedawcy zarejestrowanemu do procedury VAT OSS – elektroniczny system, poprzez który może on składać specjalne deklaracje rozliczeniowe.

W owych deklaracjach sprzedawca ma możliwość wykazania podatku VAT od transakcji sprzedaży do wszystkich krajów UE według stawek VAT właściwych w krajach UE konsumpcji. Oczywiście mowa tu o transakcjach dozwolonych w procedurze VAT OSS. Nie ma przy tym obowiązku rejestracji do VAT w każdym kraju UE do którego sprzedaje towary lub usługi.

Procedura VAT OSS dzieli się na dwa rodzaje a mianowicie:

• procedurę unijną,
• procedurę nieunijną.

Odliczanie podatku VAT od wydatków związanych z transakcjami sprzedaży objętymi procedurą VAT OSS

Podatek VAT należny od dokonanych transakcji kwalifikujących się do rozliczania go według procedury VAT OSS jest rozliczany zgodnie z tą procedurą. Co się natomiast dzieje z podatkiem VAT naliczonym od wydatków związanych z tymi transakcjami sprzedaży?

Co bardzo ważne w niżej wymienionych deklaracjach składanych na potrzeby rozliczania VAT według unijnej lub nieunijnej procedury VAT OSS podatnik nie wykazuje podatku VAT naliczonego, czyli podatku do odliczenia.

Koszty te wraz z podatkiem VAT podatnik wykazuje w krajowej deklaracji JPK_V7 (w państwie, w którym zarejestrował się to procedury VAT OSS – kraj identyfikacji).

Niemniej koszty poniesione w innym niż kraj UE identyfikacji (związane ze sprzedażą objętą procedurą VAT OSS), podatnik rozliczy na podstawie procedury zwrotu podatku VAT tj. VAT-REFUND.

Oczywiście, gdy podatnik jest akurat zarejestrowany w danym kraju konsumpcji w związku z wykonywaniem innych działalności (nieobjętych procedurą VAT OSS czy VAT IOSS) objętych podatkiem VAT, to ma możliwość odliczyć podatek VAT naliczony z wydatków na sprzedaż objętą VAT OSS w deklaracji składanej w danym kraju UE.

Którzy sprzedawcy mogą zarejestrować się do unijnej procedury VAT OSS

Unijna procedura VAT OSS skierowana jest do sprzedawców posiadających siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Wspólnoty UE.

Oprócz tego skierowana jest także do operatorów interfejsu elektronicznego, którzy mogą posiadać siedzibę zarówno na terytorium UE jak i poza.

Z unijnej procedury VAT OSS może skorzystać także i przedsiębiorca spoza UE.

Wartym zaznaczenia jest to, że przedsiębiorca, który dokona rejestracji do unijnej procedury VAT OSS będzie miał obowiązek rozliczać podatek VAT należny od wszystkich zrealizowanych transakcji objętych właśnie tą procedurą.

Którzy sprzedawcy mogą zarejestrować się do nieunijnej procedury VAT OSS

Procedura nieunijna skierowana jest wyłącznie do przedsiębiorców nieposiadających na terenie UE ani siedziby działalności ani stałego miejsca prowadzenia tej działalności.

Podobnie jak przy unijnej procedurze VAT OSS – przedsiębiorca, który dokona rejestracji do nieunijnej procedury VAT OSS będzie miał obowiązek rozliczać podatek VAT należny od wszystkich zrealizowanych usług objętych właśnie tą procedurą.

Jakie rodzaje transakcji kwalifikują się do unijnej procedury VAT OSS

Udzielenie odpowiedzi na te pytanie wymaga przywołania wyżej wymienionych trzech grup sprzedawców.

W pierwszym przypadku, czyli sprzedawcy posiadającego siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Wspólnoty UE transakcje jakie może on dokonywać z uwzględnieniem rozliczenia VAT według unijnej procedury VAT OSS to:

• WSTO – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów na odległość (w uproszczeniu sprzedaż wysyłkowa z terytorium jednego kraju UE na terytorium innego kraju UE),
• świadczenie usług na rzecz osób niebędących podatnikami (nieprowadzący żadnej działalności), gdzie miejsce świadczenia to kraj UE, w którym sprzedawca usług nie posiada siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności.

Poza usługami telekomunikacyjnymi, nadawczymi oraz elektronicznymi przedsiębiorca będzie mógł świadczyć także np. usługi transportowe, gastronomiczne, targowe, związane z nieruchomościami, noclegowe, wynajmu, edukacyjne, rozrywkowe, dotyczące sportu, sztuki, kultury i wiele innych.

W drugim przypadku, czyli gdy podmiotem dokonującym dostawy towarów jest operator interfejsu elektronicznego, może on rozliczać VAT za pomocą procedury VAT OSS od dokonanych transakcji:

• WSTO – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów na odległość,
• krajowych dostaw towarów na rzecz osoby niebędącej podatnikiem, gdzie transport towaru zaczyna się i kończy na terenie tego samego kraju UE.

I wreszcie w ostatnim przypadku, czyli gdy dostawcą jest przedsiębiorca spoza UE nieposiadający siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Wspólnoty UE może on w ramach procedury VAT OSS rozliczać podatek VAT z dokonanej transakcji WSTO.

Transakcje będące przedmiotem nieunijnej procedury VAT OSS

Przedsiębiorca nieposiadający siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium UE może rozliczać podatek VAT należny według procedury VAT OSS z tytułu świadczenia usług na rzecz osób nie będących podatnikami (zazwyczaj konsumenci).

Przykładami usług świadczonych i rozliczanych w VAT zarówno według unijnej i nieunijnej procedury VAT OSS to m.in. usługi:

• elektroniczne, telekomunikacyjne, nadawcze,
• zakwaterowania w hotelach,
• transportowe,
• wynajmu środków transportu,
• w obszarze sztuki, kultury, edukacji, rozrywki, sportu i innych podobnych usług,
• usługi, takie jak targi i wystawy oraz usługi pomocnicze do tych usług,
• powiązane z nieruchomościami,

Przykład 1

Polski dostawca pluszowych zabawek posiadający siedzibę działalności w Polsce sprzedaje je do Czech i Niemiec. Sprzedaż realizowana jest przy pomocy własnego sklepu internetowego. Towary są wysyłane z polskiego magazynu. Sprzedawca jest zarejestrowany do VAT zarówno w Czechach jak i w Niemczech.

Sprzedawca postanowił o rejestracji do unijnej procedury VAT OSS. Krajem identyfikacji UE będzie zatem Polska.

Rejestrację za pomocą elektronicznego formularza VIU-R przedsiębiorca prześle poprzez portal podatki.gov.pl do Drugiego US Warszawa – Śródmieście.

Kwartalną deklarację VIU-DO sprzedawca złoży do ostatniego miesiąca następnego po kwartale kalendarzowym (nawet jeśli nie przeprowadził transakcji sprzedaży objętych procedurą unijną VAT OSS).

Przykład 2

Sprzedawca z Chin dostarcza tanią odzież do konsumentów w całej UE. Sprzedaży dokonuje za pomocą platformy sprzedażowej prowadzonej przez polskiego przedsiębiorcę (posiadającego siedzibę działalności w Polsce). Towary są wysyłane z magazynu we Francji.

Transakcja z udziałem polskiego operatora z prawnego punktu widzenia wygląda następująco:

• zakupił towar od sprzedawcy z Chin, który to zostanie opodatkowany we Francji – lokalizacja magazynu, z którego jest wysyłany towar,
• sprzedał (WSTO) towar do konsumentów z pozostałych krajów UE – następuje WSTO, albo
• zrealizował dostawę krajową, gdy sprzedaż odbędzie się z magazynu we Francji do konsumentów zamieszkujących we Francji.

W takim wypadku polski przedsiębiorca będzie zobligowany do rozliczenia podatku VAT z powyższej transakcji. Jeżeli dokona rejestracji do procedury VAT OSS, wówczas może skorzystać z unijnej procedury rozliczania podatku VAT, a więc rozliczenie względem VAT w jednym kraju identyfikacji wszystkich dostaw towarów objętych procedurą VAT OSS tzn. do wszystkich konsumentów z UE (włączając w to kraj identyfikacji)

Przykład 3

Polski dostawca gumowych części samochodowych posiada siedzibę działalności w Polsce. Części te sprzedaje przy pomocy własnego sklepu internetowego w Polsce. Postanowił jednak rozszerzyć sprzedaż także do Niemiec. Na potrzeby tej sprzedaży wynajął magazyn w Austrii. Towary będą wysyłane do Niemiec z magazynu w Austrii. Przedsiębiorca zarejestrował się do rozliczania VAT według unijnej procedury VAT OSS. Krajem identyfikacji UE będzie w tym przypadku Polska.

Rejestrację za pomocą elektronicznego formularza VIU-R przedsiębiorca prześle poprzez portal podatki.gov.pl do Drugiego US Warszawa – Śródmieście.

Kwartalną deklarację VIU-DO sprzedawca złoży do ostatniego miesiąca następnego po kwartale kalendarzowym (nawet jeśli nie przeprowadził transakcji sprzedaży objętych procedurą unijną VAT OSS).

Przykład 4

Usługodawca z USA świadczy usługi udostępniania pakietu antywirusowego dla konsumentów z UE.

Sprzedawca chcąc rozliczać podatek VAT według nieunijnej procedury VAT OSS musiałby dokonać rejestracji przy pomocy formularza VIN-R w administracji podatkowej wybranego, jednego z krajów UE. Państwo to będzie państwem członkowskim identyfikacji.

Do dedykowanego w tym państwie urzędu skarbowego usługodawca z USA prześle kwartalną deklarację VIN-DO sprzedawca złoży do ostatniego dnia miesiąca następnego po kwartale kalendarzowym (nawet jeśli nie przeprowadził transakcji sprzedaży objętych nieunijną procedurą VAT OSS).

Państwo członkowskie identyfikacji obsługujące procedurę VAT OSS

Państwo członkowskie identyfikacji w procedurze VAT OSS (unijnej i nieunijnej) odgrywa rolę państwa (jednego państwa UE), w którym przedsiębiorca będzie rozliczał podatek VAT od transakcji dokonywanych do wszystkich krajów UE.

Zanim przedsiębiorca zabierze się za rejestrację do procedur VAT OSS musi zdecydować o państwie UE identyfikacji. Kwestia ta odmiennie wygląda w przypadku nieunijnej oraz unijnej procedury VAT OSS.

Zatem za pomocą dedykowanego w wybranym przez dostawcę państwie UE urzędu skarbowego (w Polsce Drugi US Warszawa-Śródmieście) urzędu skarbowego przedsiębiorca:

• zarejestruje się do unijnej (formularz VIU-R) lub nieunijnej (formularz VIN-R) procedury VAT OSS,
• dokona aktualizacji swoich danych oraz wyrejestrowania z powyższych procedur za pomocą tych samych formularzy co przy rejestracji,
• prześle kwartalne deklaracje rozliczeniowe VIU-DO (unijna procedura) oraz VIN-DO (nieunijna procedura),
• prześle na żądanie ewidencję transakcji objętych powyższymi procedurami,
• odbierze elektronicznie korespondencje wysyłaną przez urząd,
• załatwi niektóre sprawy związane z korzystaniem z powyższych procedur.

Końcowo należałoby jeszcze podkreślić ważny aspekt korzystania z unijnej procedury VAT OSS, gdy sprzedawca posiada kilka stałych miejsc prowadzenia działalności w kilku państwach UE.

Jeżeli sprzedawca posiada wiele stałych miejsc prowadzenia działalności w kilku państwach UE i chce dokonać zmiany wcześniej wybranego państwa UE identyfikacji to może to zrobić dopiero po 2 latach, licząc od końca roku, w którym rozpoczął korzystanie z procedury unijnej.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego