Plusy i minusy bycia VAT-owcem

Co miesiąc w ewidencji CEIDG ale i w rejestrze KRS przybywa wpisów nowych działalności.

Niemal większość nowych ale i już istniejących firm zadaje sobie pytanie czy warto zarejestrować się jako czynny podatnik VAT.

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna bowiem każdą firmę należałoby przeanalizować pod tym kątem indywidualnie.

Co to jest podatek VAT?

Podatek VAT to podatek pośredni inaczej mówiąc podatek od wartości dodanej, który nakładany jest we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Podatek VAT nakładany jest na sprzedawane towary lub usługi we wszystkich krajach UE. Podatek od wartości dodanej jest podatkiem można by rzecz wspólnotowym.

W odróżnieniu od podatków liczonych od dochodów (podatków dochodowych) opodatkowaniu podatkiem VAT podlega:

• odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
• eksport towarów,
• import towarów na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Podatek VAT jest zatem nakładany w przypadku wystąpienia transakcji sprzedaży towarów lub usług, należałoby dodać odpłatnej sprzedaży towarów lub usług.

Niemniej mogą wystąpić przypadki gdy nieodpłatne przekazanie towarów lub usług będzie jednak opodatkowane podatkiem VAT.

Podatek VAT towarzyszy więc sprzedaży i zakupom towarów lub usług. Jest on doliczany w momencie sprzedaży do wartości netto sprzedawanych towarów lub usług. Dolicza go nie tylko przedsiębiorca ale także podatnik niebędący przedsiębiorcą jeżeli dokonuje czynności sprzedaży zrównane z definicją działalności gospodarczej, zawartej w ustawie o VAT.

Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Obowiązek rejestracji do VAT

W polskim systemie prawnym część przedsiębiorców ma obowiązek od początku rejestracji do VAT, część nie musi ale może dobrowolnie dokonać rejestracji.

Obowiązkowo do VAT muszą zarejestrować się podatnicy, którzy przekroczą roczny obrót za poprzedni rok w wysokości 200.000 zł albo w bieżącym roku przekroczą ten limit.

Należy podkreślić, iż przedsiębiorcy rozpoczynający działalność nie mogą posiłkować się limitem 200.000 zł. Właściwą kwotę limitu sprzedaży obliczą proporcjonalnie do ilości dni prowadzenia działalności w roku jej rozpoczęcia.

Podatnicy którzy rozpoczynają sprzedaż poniższych towarów lub usług mają obowiązek już w momencie rozpoczęcia tej sprzedaży być VAT-owcem.

Obowiązek rejestracji już od pierwszego dnia sprzedaży dotyczy:

1. towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT,
2. towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej (CN 2716 00 00), wyrobów tytoniowych, samochodów osobowych z wyjątkiem nowych środków transportu stanowiących u podatnika środki trwałe podlegające amortyzacji,
3. budynków, budowli lub ich części,
4. terenów budowlanych,
5. nowych środków transportu,
6. niektórych towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość:

• preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
• urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),
• maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),

45. hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3) oraz do motocykli (PKWiU ex 45.4),
46. usług prawniczych, jubilerskich, ściągania długów, factoringu a także usług w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
47. podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium RP.

Czynny podatnik VAT – czy warto?

Jeżeli przedsiębiorca (lub nie przedsiębiorca) staje się czynnym podatnikiem VAT to ma obowiązek:

• w sposób prawidłowy opodatkować prowadzoną sprzedaż towarów lub usług – zastosować właściwą stawkę VAT, zidentyfikować transakcje zagraniczne czy transakcje niepodlegające opodatkowaniu VAT, stosować proporcję VAT jeżeli dokonuje sprzedaży zwolnionej i opodatkowanej VAT,
• prowadzić w sposób prawidłowy ewidencję VAT sprzedaży,
• prowadzić w sposób prawidłowy ewidencję VAT zakupów,
• składania comiesięcznej ewidencji JPK_V7,
• składania comiesięcznej lub cokwartalnej deklaracji JPK_V7,
• regulowania podatku VAT należnego za miesiąc albo za kwartał jeżeli oczywiście wystąpi.
• udzielania wyjaśnień dotyczących transakcji widniejących w prowadzonej ewidencji VAT na żądanie organów skarbowych w toku trwających czynności sprawdzających czy kontroli podatkowej.

Złożenie ewidencji i deklaracji JPK_V7 oraz zapłatę ewentualnego podatku VAT należnego czynny podatnik VAT ma obowiązek zrealizować do 25-tego dnia miesiąca następnego po miesiącu rozliczeniowym.

Powyższe obowiązki są pewnymi trudnościami u przedsiębiorcy który posiada status czynnego podatnika VAT.

Należy do tego dodać inną bardzo ważną kwestię.

Jeżeli przedsiębiorca lub osoba fizyczna wykonująca działalność w świetle ustawy o VAT jest czynnym podatnikiem VAT i dokonuje sprzedaży znacznie przewyższającej zakupy to w takiej konfiguracji podatek VAT należny wystąpi często i w znacznej wysokości do zapłaty. Podatnik niewiele pomniejszy podatek VAT należny (do zapłaty) ponieważ ma niewielkie potrzeby kosztowe w swojej firmie.

Przykład 1

Programista będący czynnym podatnikiem VAT wystawia comiesięczną fakturę w wysokości 15.000 zł netto, 3.450 zł VAT.

Miesięczne zakupy z których odlicza podatek VAT generują średnio podatek VAT naliczony do odliczenia w kwocie 150 zł.

Co miesiąc programista średnio przekazuje do urzędu skarbowego podatek VAT należny w kwocie 3.300 zł.

Czy taka konfiguracja bycia VAT-owcem jest opłacalna? Oczywiście, że nie. Owszem to odbiorca płaci podatek VAT – opłacając fakturę wystawioną przez programistę. Jednakże opłacalność bycia VAT-owcem to m.in. możliwość jak największego obniżenia tego podatku VAT należnego do zapłaty.

Korzyści z bycia czynnym podatnikiem VAT

Niewątpliwą korzyścią posiadania statusu czynnego podatnika VAT jest możliwość wystawiania przez niego faktur z doliczonym podatkiem VAT który kontrahenci mogą odliczyć w swojej działalności.

Ten aspekt jest widziany oczami przedsiębiorców jako korzystny. Jeżeli czynny podatnik VAT ma do czynienia ze zwolnionym podatnikiem VAT to doskonale wie, że nie odliczy podatku VAT od faktury którą on mu wystawi.

Dlatego w bardzo wielu branżach przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT szukają firm, które także posiadają status czynnego podatnika VAT aby móc odliczyć podatek VAT z wystawionych przez nich faktur.

Należy jednak zaznaczyć, iż wciąż są niewielkie gałęzie rynku w których nadal opłaca się nie być czynnym podatnikiem VAT.

Niekiedy występują działalności, które generują niewielką sprzedaż, która zawsze mieści się w rocznym limicie zobowiązującym do rejestracji do VAT – 200.000 zł. Jednak nawet one w konkretnych okolicznościach wymagają rejestracji do VAT albo korzystniej jest po prostu zarejestrować się do VAT np. z uwagi na rodzaj branży.

Inne przypadki to skala rozwinięcia firmy. Może wystąpić sytuacja w której podatnik wie, że już w pierwszym roku albo w drugim przekroczy obrót 200.000 zł.

Przykład 2

Doradca finansowy będący czynnym podatnikiem VAT wystawia miesięcznie kilkadziesiąt faktur sprzedaży dotyczących nie tylko doradztwa finansowego ale także usług marketingowych, usług audytu i pozostałych. Miesięczna średnia sprzedaż z jego działalności wynosi 22.000 zł netto, 5.060 zł VAT.

Miesięczne zakupy z których odlicza podatek VAT generują średnio podatek VAT naliczony do odliczenia w kwocie 1.260 zł.

Jednak w ostatnim miesiącu doradca wziął w leasing finansowy samochód osobowy na firmę. Zapłacił z góry podatek VAT w wysokości 16.000 zł z czego odliczył 50% czyli 8.000 zł (przeznaczenie na użytek mieszany).

W tym samym miesiącu nabył laptopa na kwotę 5.000 zł netto, 1.150 zł VAT.

Nie uwzględniając leasingu samochodu i zakupu laptopa doradca średnio przekazuje do urzędu skarbowego podatek VAT należny w kwocie 3.800 zł.

Natomiast uwzględniając także zakupy auta i laptopa to w rozliczeniu za ten miesiąc podatnik będzie miał nadwyżkę podatku VAT naliczonego w kwocie 5.350 zł.

Tę nadwyżkę podatnik może:

• pozostawić na koncie podatkowym i zostanie ona zaliczona na poczet przyszłego podatku VAT należnego do zapłaty,
• zwrócić na swoje konto firmowe.

Czy taka konfiguracja bycia VAT-owcem jest opłacalna? Szczególnie w miesiącach dokonywania większych zakupów i inwestycji tak. Natomiast w okresach bez tych zakupów jest już mniej opłacalna nie mniej i tak będzie bardziej opłacalna niż w przypadku podatnika z przykładu nr 1.

Warto zrobić proste działanie (stosunek % VAT naliczonego do VAT należnego):

• przykład nr 1 – 150 zł / 3.450 zł = 4,35 %,
• przykład nr 2 – 1.260 zł / 5.060 zł = 24,90 %,
• przykład nr 2 (miesiąc zwiększonych zakupów) – 10.410 zł / 5.060 zł = 205,73 %.

Przykład 3

Programista będący czynnym podatnikiem VAT świadczy w ramach prowadzonej działalności usługi programistyczne tylko na rzecz kontrahenta z USA.

Usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce (podatnik wykazuje je w ewidencji ze stawką NP.). Póki co podatnik nie prowadzi polskiej sprzedaży swoich usług.

Miesięczne zakupy związane z powyższą sprzedażą od których podatnik odlicza podatek VAT generują średnio podatek VAT naliczony do odliczenia w kwocie 1.500 zł.

Podatnik średnio w ujęciu miesięcznym wykazuje nadwyżkę podatku VAT naliczonego nad VAT należnym w kwocie 1.500 zł.

Zatem cała wartość VAT od zakupów stanowi u podatnika nadwyżkę podatku VAT.

Kwestia bycia czynnym podatnikiem VAT czy też nie to konieczność przeanalizowania w sposób indywidualny:

• rodzaju prowadzonej działalności,
• oczekiwań kontrahentów względem VAT,
• wielkości sprzedaży,
• wielkości dokonywanych zakupów bieżących, przyszłych, inwestycyjnych,
• pozostałe kwestie.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego