Podmioty powiązane w pliku JPK_V7

Od 1 października 2020 obowiązuje nowy plik JPK_V7M / JPK_V7K składający się z części deklaracyjnej i części ewidencyjnej. Część deklaracyjna stanowi wierne odwzorowanie wypełnianej i przekazywanej do US do tej pory deklaracji VAT. Część ewidencyjna natomiast poza informacjami dotychczas wykazywanymi w pliku JPK_VAT zawiera szereg dodatkowych pól do wypełnienia w razie gdy zachodzą określone w ustawie różnego rodzaju zdarzenia. Jedną z nowych informacji, jaką muszą podać przedsiębiorcy jest istnienie powiązań pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Podmioty powiązane w pliku JPK_V7M / JPK_V7K mają przydzielony specjalny symbol do oznaczania nim transakcji, jednak ustalenie ewentualnych powiązań nie jest proste. W dzisiejszym artykule omówimy zagadnienie podmiotów powiązanych w nowej strukturze JPK_V7.

Jak określić krąg podmiotów powiązanych na potrzeby pliku JPK_V7?

Czynni podatnicy VAT począwszy od 1 października 2020 roku są zobligowani do wskazania w nowym pliku JPK_V7M / JPK_ V7K w części ewidencyjnej istniejące powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usług, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Jest to obowiązek nałożony na podatników na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15.10.2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (art. 10 ust. 4 pkt. 3).

Art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług odsyła nas do kolejnych przepisów, a mianowicie art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Tożsame definicje podmiotów powiązanych możemy znaleźć zatem w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przez podmioty powiązane należy rozumieć:

1. Podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
2. Podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:

– ten sam inny podmiot lub

– małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub

3. Spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników, lub
4. Podatnika i jego zagraniczny zakład.

Powiązania to natomiast relacje, o których mowa powyżej.

Ewentualne powiązania rodzinne pod kątem nowej struktury JPK należy analizować wyłącznie do drugiego stopnia pokrewieństwa i powinowactwa. Przypomnijmy, że do krewnych do II stopnia należą: syn, córka, matka, ojciec, dziadek, babcia, wnuki, brat i siostra, natomiast do wśród powinowatych do II stopnia wyróżnić możemy: teścia, teściową, zięcia, synową, szwagra i szwagierkę. Dodatkowo podkreślmy, że zakończenie związku małżeńskiego nie jest równoznaczne z ustaniem stosunku powinowactwa, chyba że mamy do czynienia z unieważnieniem.

Przez wywieranie znaczącego wpływu należy natomiast rozumieć:

1. Posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25%:
   1. udziałów w kapitale lub
   2. praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
   3. udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych, lub
2. Faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, lub
3. Pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.

W celu ustalenia czy mamy do czynienia z podmiotem powiązanym dokonujemy zatem analizy relacji kapitałowych, osobowych i rodzinnych. Najczęściej występującymi w praktyce gospodarczej powiązaniami są powiązania kapitałowe. Jak widzimy analiza  transakcji sprzedaży pod kątem istnienia ewentualnych powiązań może sprawić problemy podatnikom, gdyż katalog możliwych powiązań jest bardzo szeroki. Trzeba jednak pamiętać, że od 1 października 2020 roku czynni podatnicy VAT zostali zobligowani do oznaczania transakcji sprzedaży zawartych z podmiotami powiązanymi symbolem „TP”, a ewentualny brak wskazania występowania powiązań między podmiotami może skutkować nałożeniem surowych kar.

Pytanie ze strony Ministerstwa Finansów

Jaki moment jest istotny dla oceny występowania powiązań między kontrahentami oznaczanych w ewidencji znacznikiem TP?

Taka ocena ma się odbywać każdorazowo na moment dostawy towarów lub wykonania usługi, względnie otrzymania zaliczki bądź przedpłaty w przypadku tzw. faktur zaliczkowych.

Podmioty powiązane – przykłady

Przykład 1
Spółka cywilna osób fizycznych X posiada udziały w spółce z o.o. Y w wysokości 40%. W razie zawarcia transakcji gospodarczej, podmiot dokonujący sprzedaży ma obowiązek oznaczyć daną transakcję w pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej symbolem „TP”, jest to przykład powiązania kapitałowego.

Przykład 2

Pani Jolanta i Pan Andrzej Nowak pozostający w związku małżeńskim prowadzą odrębne jednoosobowe działalności gospodarcze. Zdarza się, że Państwo Nowakowie dokonują między sobą transakcji gospodarczych. W takim wypadku w pliku JPK-V7 w części ewidencyjnej należy zastosować oznaczenie ”TP”, w tym przypadku mamy do czynienia z powiązaniami rodzinnymi.

Przykład 3
Pan Damian będący udziałowcem w spółce z o.o. zawiera transakcje z Panem Józefem prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą, który jest bratem małżonki Pana Damiana. Pan Damian ma obowiązek oznaczyć faktury sprzedaży wystawiane na rzecz firmy Pana Józefa symbolem „TP”, jest to przykład powiązań rodzinnych.

Przykład 4

Spółka z o.o. X posiada 50% udziałów w spółce z o.o. Y i 35% udziałów w spółce z o.o. Z. Pomimo, że spółki Y i Z nie są ze sobą powiązane bezpośrednio to z punktu widzenia podatkowego są uznawane za podmioty powiązane w sposób pośredni, a zatem konieczne jest zastosowanie oznaczenia „TP” w nowym pliku JPK.

Oznaczenie podmiotów powiązanych w pliku JPK_V7

Nowy plik JPK_V7M / JPK_V7K ma znacznie bardziej rozbudowaną strukturę niż dotychczas obowiązujący plik JPK_VAT z oddzielną deklaracją VAT-7 / VAT–7K. W nowym pliku JPK z deklaracją, szczególnie rozwinięta została ewidencja w zakresie podatku należnego. Podatnicy zostali zobligowani do prezentowania za pomocą specjalnych oznaczeń procedur zachodzących w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Transakcje sprzedaży na rzecz podmiotu powiązanego w pliku JPK_V7M / JPK_V7K należy oznaczać symbolem „TP”. Jeżeli dana transakcja zostanie zawarta z podmiotem powiązanym, to w części ewidencyjnej w strukturze  JPK_V7M / JPK_V7K przy symbolu „TP” wpisujemy „1”. W przeciwnym razie, czyli gdy mamy do czynienia z transakcją sprzedaży, dla której podmiot powiązany nie wystąpi, pole przy symbolu „TP” pozostawiamy puste. Oznaczenia procedur są stosowane do całego dokumentu, a nie do poszczególnych wymienionych w nim transakcji.

Przykład

Pani Eliza prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której świadczy usługi budowlane wystawiła w październiku 2020 roku następujące faktury:

• 1/10/2020 – faktura na rzecz podmiotu powiązanego
• 2/10/2020 – faktura na rzecz innego podmiotu.

W jaki sposób Pani Eliza powinna wykazać obie faktury w części ewidencyjnej pliku JPK_V7?

Faktura o numerze 1/10/2020 wystawiona na rzecz podmiotu powiązanego powinna zostać wykazana w nowym pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej w taki sposób, że w kolumnie odpowiadającej symbolowi „TP” należy wskazać „1”. Pole to odpowiadające fakturze numer 2/10/2020, wystawionej na rzecz innego podmiotu w pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej powinno pozostać puste.

Trzeba mieć na uwadze, że wykazanie istnienia powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą dotyczy nie tylko sprzedaży krajowej (dostawy towarów i świadczenia usług na terytorium kraju), ale także wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu towarów i eksportu usług.

Faktura wystawiona na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej a oznaczenie „TP”

W praktyce gospodarczej możemy spotkać się nie tylko z zawarciem transakcji sprzedaży z inną firmą, którą przepisy definiują jako podmiot powiązany, ale także z dokonaniem sprzedaży na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, która jest w pewien sposób powiązana z firmą dostarczającą towar bądź usługę. Pojawia się wtedy pytanie czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej może być podmiotem powiązanym. Z przepisów nie wynika, że przy rozpoznaniu podmiotów powiązanych drugą stroną transakcji nie może być osoba fizyczna, która nie jest jednocześnie przedsiębiorcą (nie prowadzi działalności gospodarczej). W rezultacie, zakładając istnienie stosownych powiązań pomiędzy firmą sprzedającą towary bądź usługi, a nabywcą będącym osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, należy uznać że mamy do czynienia z podmiotem powiązanym.

Przykład

Pan Norbert prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (kancelarię notarialną) dokonał transakcji sprzedaży. Nabywcą jest córka Pana Norberta – Beata nieprowadząca działalności gospodarczej. Pan Norbert na podstawie odrębnych przepisów korzysta ze zwolnienia z kasy fiskalnej i dokumentuje transakcje sprzedaży na rzecz osób fizycznych fakturami wystawionymi na dane osób fizycznych, bez numeru NIP. Czy Pan Norbert w pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej powinien w szczególny sposób oznaczyć wykonanie usługi na rzecz córki?

Pan Norbert w nowym pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej ma obowiązek zaprezentować dokonanie czynności na rzecz podmiotu powiązanego. W praktyce oznacza to, że w części ewidencyjnej w strukturze JPK_V7 przy symbolu „TP” powinien wpisać cyfrę „1”.

Pytanie ze strony Ministerstwa Finansów

Czy ujmowany w ewidencji dokument może posiadać więcej niż jedno oznaczenie?

Tak. Przykład:

Faktura dokumentuje dostawę alkoholu na rzecz podmiotu powiązanego (art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług). W ewidencji fakturę taką należy oznaczyć: wpisując wartość „1” w polach: GTU_01 oraz TP.

Nie mogą natomiast jednocześnie dla danego wpisu wystąpić oznaczenia „RO”, „WEW”, „FP” dla dokumentów sprzedażowych oraz „MK”, „WEW”, „VAT_RR” dla dokumentów zakupowych.

Oznaczenie „TP” – faktury wystawione przed 1 października 2020 roku

Może zdarzyć, że faktura została wystawiona przed dniem 1 października 2020 roku, a z racji np. momentu powstania obowiązku wykazywana jest w okresie obowiązywania nowej struktury. W takiej sytuacji w razie, gdy zajdą przesłanki istnienia podmiotów powiązanych należy oznaczyć dokument w nowym pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej symbolem „TP”.

Pytanie ze strony Ministerstwa Finansów

Czy oznaczenia wprowadzone w nowym JPK_VAT z deklaracją, np. MPP, MK, FP, TP, GTU, dotyczą również faktur wystawionych w okresach przed wdrożeniem nowej struktury, lecz z racji, np. momentu powstania obowiązku wykazywanych w okresie obowiązywania nowej struktury?

Tak. Oznaczenia wprowadzone w nowej strukturze dotyczą także dokumentów wykazywanych w czasie jej obowiązywania, a wystawionych wcześniej. Dotyczy to również np. faktur zakupowych wystawionych przed okresem obowiązywania nowej struktury, gdy podatnik będzie korzystać z prawa do odliczenia w okresie jej obowiązywania.

W razie natomiast, gdyby zaszła potrzeba skorygowania wcześniejszych dokumentów rozliczeniowych trzeba pamiętać, że ewentualne korekty składamy w takiej samej formie, w jakiej raportowane były pierwotnie. Oznacza to, że składając np. korektę za wrzesień 2020 roku należy sporządzić i wysłać odrębnie plik JPK_VAT i deklarację VAT. Jeżeli w ewidencji VAT z września 2020 pojawiła się faktura sprzedaży dokumentująca transakcję zawartą z podmiotem powiązanym, nie oznaczamy jej symbolem „TP” ponieważ w tym okresie obowiązujący plik JPK_VAT nie zawiera kolumny „TP” przeznaczonej do wykazywania powiązań między podmiotami.