Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako posiadacz zdolności prawnej samodzielnie odpowiada za swoje zobowiązania.

Z kolei do zaspokajania swoich wierzycieli konieczne są środki finansowe. Tutaj ujawnia się rola kapitału zakładowego. Przy powoływaniu spółki do życia jej założyciele są zobligowani do dokonania wkładów. Jest to podstawa majątkowa spółki, która następnie może służyć do pokrycia zobowiązań firmy.

Stąd też, jeżeli wspólnicy szykują się na wzrost inwestycji i związanych z tym kosztów, powinni zadbać o podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. Jak tego dokonać?

Czym jest ten kapitał zakładowy?

Kapitał zakładowy odzwierciedla wartość majątku spółki, włożonego w nią przez wspólników w chwili jej zakładania oraz późniejszych zmian. Jest obowiązkowym elementem umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Minimalny kapitał w przypadku tego podmiotu to 5000 zł. Kapitał dzieli się na udziały. Nie mogą być one jednak niższe niż 50 zł. Oznacza to, że przy minimalnym kapitale oraz wartości udziału, wspólnicy dysponują stoma udziałami.

KSH nie wskazał konkretnie jaką funkcję spełnia kapitał zakładowy. Z praktyki jednak wiemy, że spełnia on co najmniej dwa istotne zadania:

1. wpływa na poziom zaufania klientów i kontrahentów wobec spółki. Im jest większy, tym w oczach innych, sytuacja finansowa firmy jest stabilniejsza. Umacnia również wiarygodność spółki;
2. zabezpiecza interesy podmiotów, które decydują się na współpracę ze spółką. Kapitał zakładowy odzwierciedla to, ile dana spółka posiada. Jeżeli zatem mamy do czynienia z firmą z milionowym kapitałem, możemy mieć pewność, że w razie niewywiązania się przez nią z zaciągniętego zobowiązania, będziemy mieli z czego egzekwować. Im kapitał jest większy, tym kontrahenci spółki są lepiej chronieni (przynajmniej w teorii).

Warto jednak nadmienić, że kapitał zakładowy nie jest jednoznaczny ze środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku bankowym spółki.

Na kapitał może się bowiem składać gotówka, jak i inne aktywa, jak chociażby cenne ruchomości (np. sprzęt biurowy), nieruchomości czy wierzytelności.

Podwyższenie kapitału zakładowego – czy warto?

Podwyższenie kapitału zakładowego niesie za sobą szereg konsekwencji.

Niektóre korzystne, inne już mniej. Są jednak sytuacje, kiedy dokonanie tego jest konieczne. Będzie tak między innymi w przypadku regulowania zobowiązań wobec wspólników lub wierzycieli spółki poprzez konwersję wierzytelności na udziały w spółce.

Nie tak rzadka jest również sytuacja, kiedy do spółki przyłączają się nowi wspólnicy wnoszący do niej wkład, wówczas należy utworzyć dla nich nowe udziały.

Podniesienie kapitału w perspektywie czasu z całą pewnością poprawi wiarygodność firmy, nie tylko w oczach kontrahentów, ale również banków i innych instytucji finansowych – a co za tym idzie, zwiększy zdolność kredytową spółki.

Przeprowadzenie podwyższenia kapitału zakładowego ma również swoje minusy, głównie te finansowe.

Zwiększenie kapitału wiąże się z obowiązkiem uiszczenia PCC. Na szczęście stawka podatku to 0,5% od podstawy opodatkowania, która to odpowiada wartości, o jaką podniesiono kapitał zakładowy.

Dodatkowo dojdzie koszt notariusza oraz kancelarii prawnej, bez której ciężko byłoby sobie poradzić z przeprowadzeniem omawianej czynności.

Ważne! W spółkach z o.o., w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 zł, a wspólników jest więcej niż 25, konieczne jest powołanie rady nadzorczej.

Czy zawsze trzeba zmieniać umowę?

Co do zasady podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. wymaga dokonania zmiany umowy spółki w zakresie wysokości kapitału oraz liczby i wartości nominalnej udziałów.

Wyjątkiem tu jest sytuacja, gdy w umowie spółki przewidziano możliwości podwyższenia kapitału zakładowego bez jej zmiany (o tym w dalszej części).

Zmiana umowy spółki wymaga podjęcia przez wspólników uchwały objętej protokołem sporządzonym przez notariusza i wpisu do rejestru.

Powyższe nie obowiązuje, jeżeli podwyższany jest kapitał spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy (tutaj nie ma potrzeby korzystania z formy aktu notarialnego).

Uchwała o zmianie umowy spółki podejmowana jest na zgromadzeniu wspólników większością 2/3 głosów. Nie ma przy tym obowiązku zachowania kworum.

Warto jednak wskazać, że powyższe może być modyfikowane przez pierwotną umowę spółki, która zaostrza wymogi jej zmiany.

W związku z tym umowa ta może przewidywać wymóg kworum, czy też wyższą większość głosów wymaganą do podjęcia uchwały.

Podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy

Jeżeli umowa spółki przewiduje taką możliwość, podwyższenie kapitału zakładowego może się odbyć bez jej zmiany.

W treści umowy musi się jednak znaleźć zapis określający maksymalną kwotę podwyższenia oraz termin końcowy, do którego kapitał może zostać podwyższony.

Mimo iż nie jest to wymagane przez ustawę, to warto również zadbać, aby omawiane upoważnienie umowne zawierało również:

• wskazanie organu uprawnionego do dokonania podwyższenia kapitału zakładowego;
• określenie czy podwyższenie następuje w drodze ustanowienia nowych udziałów, czy podniesienia wartości nominalnej udziałów dotychczasowych;
• określenie czy objęcie nowych udziałów lub podwyższonej wartości nominalnej dotychczasowych może nastąpić w zamian za wkłady niepieniężne.

Podjęcie uchwały w tym wypadku nie wymaga zachowania formy notarialnej, wystarczy zwykła forma pisemna.

Natomiast samo oświadczenie o objęciu nowych udziałów powinno mieć formę pisemną pod rygorem nieważności.

Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku gdy nie wszyscy wspólnicy obejmą udziały w kapitale zakładowym, to podwyższenie kapitału nie dochodzi do skutku (całkowicie, również wobec osób, które objęły udziały).

Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego

Niezależnie czy wspólnicy są zmuszeni zmieniać umowę, czy też nie, do podwyższenia kapitału zakładowego wymagana jest uchwała.

KSH nie wskazuje, co taki dokument powinien posiadać. Na szczęście w doktrynie wypracował stanowisko, co powinno znaleźć się w takiej uchwale (por. red. Jara 2024, wyd. 5/Chomiuk, Art. 257 KSH).

Jest to:

• określenie wysokości podwyższenia kapitału;
• informacja czy zostaną utworzone nowe udziały, czy zostanie podwyższona wartość nominalna dotychczasowych udziałów;
• wskazanie, w jaki sposób podwyższony kapitał zostanie pokryty;
• określenie podmiotów obejmujących nowe udziały w podwyższonym kapitale oraz ewentualne wyłączenie prawa pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do objęcia podwyższonego kapitału.
• oznaczenie daty, od której nowe udziały uczestniczą w podziale zysku.

Sposoby podwyższenia kapitału zakładowego

Wartość nominalna wszystkich udziałów musi odpowiadać wysokości kapitału zakładowego.

Stąd też podwyższenie kapitału zawsze wpływa na strukturę istniejących udziałów. Możliwe są dwa sposoby podwyższenia kapitału zakładowego.

Pierwszy z nich to podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących, drugi natomiast to ustanowienie nowych udziałów.

Podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących stosowane jest zazwyczaj w sytuacjach, gdy umowa spółki przewiduje, iż wspólnik może posiadać tylko jeden udział (udziały nie są równe).

Z kolei podwyższenie kapitału zakładowego przez ustanowienie nowych udziałów obejmuje wszystkie inne przypadki, tj. sytuacje, gdy system udziałów pozwala wspólnikom na posiadanie większej liczby równych udziałów oraz gdy do spółki przystępują nowi wspólnicy.

Powyższych metod nie należy jednak traktować jako rozłącznych.

Możliwa jest sytuacja, gdy w systemie jednego (nierównego) udziału dotychczasowi wspólnicy otrzymują zwiększenie wysokości posiadanego udziału, natomiast nowo przystępujący wspólnicy obejmują nowe udziały.

Prawo pierwszeństwa

Jak czytamy w art. 258 § 1 KSH, jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów.

Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania.

Oznacza to wprost, że dotychczasowi wspólnicy posiadają pierwszeństwo przy obejmowaniu nowych udziałów, chyba że postanowią oni inaczej (umowa spółki i uchwałą o podwyższeniu kapitału jest gestii zgromadzenia wspólników). Jak wskazał Sąd Najwyższy, regulacja ta pozwala zachować, w braku odmiennych uregulowań umownych lub zawartych w uchwale o podwyższeniu kapitału, dotychczasowe proporcje udziałowe w spółce, czyli zapewniać m.in. ten sam rozkład siły głosów pomiędzy wspólnikami, a także chronić wspólników przed „rozwodnieniem” przysługujących im dotychczas praw udziałowych, a tym samym przed osłabieniem ich pozycji prawnej wskutek zaoferowania nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym niektórym tylko wspólnikom lub osobom trzecim (por. uchwała SN z dnia 20 sierpnia 1996 roku, sygn. akt: III CZP 67/96).

Uwaga! Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału, bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego