Proforma a odliczenie VAT

Czy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktury proforma?

Kiedy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT?

Co do zasady zarejestrowanemu czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie z  w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług).

Przedsiębiorca ma zatem prawo do odliczenia podatku VAT, gdy jest czynnym podatnikiem VAT, a towary lub usługi, z których nabyciem podatek został naliczony są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli takich których następstwem jest określenie podatku należnego.

Jeżeli zatem nabycie towarów lub usług ma służyć czynnościom zwolnionym od podatku VAT lub niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podatnikowi nie przysługuje wówczas prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W ustawie o VAT wskazano na podstawie jakich dokumentów podatnicy mogą dokonać odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabywanych towarów i usług.

Art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług

„Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

1.  nabycia towarów i usług,
2.  dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.”

Odliczenie podatku VAT możliwe jest zatem wówczas, gdy wydatki są udokumentowane fakturami VAT. Jest to zgodne z przepisami Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Na podstawie art. 178 lit. A tej Dyrektywy w celu dokonania odliczenia podatku w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług, podatnik musi posiadać fakturę.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy ( art. 86 ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług).

Jednocześnie prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług).

W celu skorzystania z prawa do odliczenia VAT przez nabywcę, konieczne jest zatem, aby nabywca posiadał fakturę VAT dokumentującą dokonanie przez sprzedawcę dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie przez niego całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi.

W przypadku natomiast, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą zarejestrowana jako czynny podatnik VAT nie dokona odliczenia za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej transakcji, to ma do tego prawo w rozliczeniu za jeden z dwóch lub trzech kolejnych okresów rozliczeniowych, w zależności od tego czy podatnik korzysta z miesięcznego czy kwartalnego rozliczenia VAT.

Czy otrzymanie proformy uprawnia podatnika do odliczenia VAT?

Podstawowym dowodem poniesienia przez podatnika ciężaru podatku VAT uprawniającym nabywcę do odliczenia podatku VAT jest zatem faktura VAT wystawiona przez sprzedawcę i przekazana nabywcy.

Dokument nazywany fakturą proforma nie jest dokumentem przewidzianym w ustawie o podatku od towarów i usług.

Faktura proforma to dokument wystawiany i używany w obrocie gospodarczym, jednak celem faktury proforma nie jest dokumentowanie dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi albo otrzymania całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi, a jedynie potwierdzenie złożenia oferty handlowej zawarcia umowy sprzedaży towaru lub świadczenia usług czy przyjęcia zamówienia do realizacji.

Faktura proforma nie jest dowodem księgowym ani dowodem dokonania transakcji, a co za tym idzie na jej podstawie nie ma możliwości ujmowania jej w księgach podatkowych ani odliczenia podatku VAT.

Faktura proforma to dokument będący wyłącznie zapowiedzią lub propozycją faktury, co więcej zdarza się że faktura proforma nie pokrywa się z fakturą ostateczną.

Wyraźne wskazanie na dokumencie, że jest to „faktura proforma” sprawia, że dokument ten nie może zostać uznany za fakturę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Podmiot wystawiający fakturę proforma jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura VAT, uprawniająca nabywcę do odliczenia podatku VAT od dokonanej transakcji.

Zarówno wystawienie, jak i otrzymanie faktury proforma nie wywołuje żadnych skutków podatkowych w zakresie podatku VAT, co oznacza że nie powoduje u sprzedawcy obowiązku zapłaty wykazanego na fakturze proforma podatku VAT ani nie stanowi dla nabywcy podstawy do odliczenia tego podatku. Bez znaczenia jest, że dokument oznaczony jako „faktura proforma” zawiera wszystkie elementy faktury VAT. Wystawienie faktury proforma nie zwalnia sprzedawcy z obowiązku wystawienia faktury VAT na zasadach ogólnych dokumentującej dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi.

W interpretacji indywidualnej syg.  0111-KDIB3-1.4012.67.2022.1.KO z 4.05.2022 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wypowiedział się w zakresie prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, w kwocie wykazanej w fakturach proforma wystawionych przez Dostawcę.

Wnioskodawcą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która  w listopadzie 2021 roku dokonała przedpłaty w wysokości 100 % wartości brutto towarów na zakup paneli fotowoltaicznych i pomp ciepła na rzecz Dostawcy (firmy).

Płatności zostały dokonane na podstawie wystawionych przez Dostawcę faktur proforma. Dostawca w przedmiotowych fakturach proforma, posiadających indywidualną, niepowtarzalną numerację, wyodrębnił kwotę netto towaru, kwotę podatku od towarów i usług z zastosowaniem stawki podstawowej oraz kwotę brutto towaru.

Zakupione towary Wnioskodawca wykorzysta do czynności opodatkowanych, zarówno Wnioskodawca jak i Dostawca są zarejestrowanymi czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Pomimo interwencji Wnioskodawcy, Dostawca odmawia wystawienia faktur i wydał tylko część zapłaconego towaru.

W związku z tym zadano pytanie czy prawidłowe jest stanowisko, że z chwilą gdy podatek należny powstały u Dostawcy, w związku otrzymaną przedpłatą w wysokości odpowiadającej 100 % wartości brutto towarów, stał się wymagalny, u Wnioskodawcy powstało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek należny powstały u Dostawcy, w związku otrzymaną przedpłatą w wysokości odpowiadającej 100 % wartości brutto towarów, który u Wnioskodawcy jest podatkiem naliczonym.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe, nie zgadzając się z tym, że Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia VAT od przedmiotowych faktur proforma stwierdzając co następuje:

„Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i opis sytuacji należy stwierdzić, że nie przysługuje Państwu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, w kwocie wykazanej w fakturach pro-forma wystawionych przez Dostawcę, gdyż jak wskazano wyżej faktury pro forma nie wywołują żadnych skutków podatkowych.

Fakturę wystawia sprzedawca (usługodawca) będący podatnikiem podatku od towarów i usług, w celu udokumentowania dokonanej sprzedaży towarów lub świadczonych usług.

Faktura jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Prawidłowość materialno-prawna faktury zachodzi wówczas, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt dostawy określonych towarów lub usług.

Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi, a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

Faktura jest więc dokumentem stwierdzającym wystąpienie u podatnika okoliczności powodujących powstanie obowiązku podatkowego.”

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa