Różnice pomiędzy księgowym a doradcą podatkowym

Przedsiębiorcy często zastanawiają się jaka jest różnica pomiędzy tymi obiema specjalizacjami.

Próba rozróżnienia obu popularnych w Polsce profesji została przedstawiona w niniejszej publikacji.

Kim jest doradca podatkowy?

W bardzo ogólnym znaczeniu słowa – doradca podatkowy to osoba o odpowiednich uprawnieniach, która wyjaśnia podatnikom treść i znaczenie przepisów podatkowych oraz odnajduje zastosowanie owych przepisów w rzeczywistości podatnika.

Co obejmują czynności doradztwa podatkowego?

Czynności doradztwa podatkowego to:

• udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
• prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
• sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,
• reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1,
• wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej.

Trzeba zaznaczyć, iż czynności wymienione w punktach 1, 4 oraz 5 są zastrzeżone wyłącznie dla doradców podatkowych. Oznacza to, że pozostałe czynności czyli:

• prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
• sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,

– może świadczyć już nie tylko doradca podatkowy a aktualnie każda osoba fizyczna posiadająca w Polsce zdolność do wykonywania czynności prawnych.

Kto może być doradcą podatkowym?

Zgodnie z tym co mówi art. 3 oraz 6 ustawy z dnia 5.07.1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 2117 zwanej dalej ustawą o doradztwie podatkowym) tylko podmioty uprawnione do wykonywania zawodu doradcy podatkowego mogą świadczyć powyższe czynności (z punktu 1,4,5). Jednak które konkretnie?

Jak mówi art. 6 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym doradcą podatkowym może zostać osoba fizyczna, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych,
• jest nieskazitelnego charakteru i swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego,
• posiada wyższe wykształcenie,
• odbyła w Polsce sześciomiesięczną praktykę zawodową,
• złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego,
• wystąpiła z wnioskiem o wpis na listę, nie później niż w okresie 3 lat od dnia zdania ww. egzaminu.

Wyjątkowo na listę doradców podatkowych z urzędu są wpisywani:

• członkowie Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego,
• osoby, które posiadają stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych lub nauk ekonomicznych w zakresie prawa finansowego lub finansów,

osoby fizyczne, których kwalifikacje do wykonywania zawodu doradcy podatkowego zostały uznane na zasadach określonych w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Kim jest księgowy i kto może wykonywać aktualnie ten zawód?

Używając terminów już wymienionych przy zawodzie doradcy podatkowego, księgowy to osoba fizyczna zdolna do czynności prawnych na terytorium RP.

Aktualnie niestety tak istotny dla gospodarski zawód finansowy jak księgowy nie jest zawodem regulowanym.

Należy jednak odróżnić zawód księgowego tzn. zawód wykonywany np. w ramach stosunku pracy od księgowego, który wykonuje usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Księgowy w ramach wykonywanego zawodu np. na podstawie stosunku pracy może samodzielnie w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów:

• prowadzić księgi rachunkowe, księgi podatkowe i inne ewidencje (ryczałt, karta podatkowa) do celów podatkowych oraz udziela im pomocy w tym zakresie,
• sporządzać zeznania i deklaracje podatkowe lub udziela im pomocy w tym zakresie.

Nie mniej gdy osoba fizyczna w ramach prowadzonej działalności gospodarczej chce wykonywać usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych to musi w myśl art. 76a ustawy o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 120):

• mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie być skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa nieprowadzenia ksiąg rachunkowych oraz niesporządzania sprawozdań finansowych,
• zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy o rachunkowości obejmuje:

1)            prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,

2)            okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,

3)            wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

4)            sporządzanie sprawozdań finansowych,

5)            gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,

Warto wspomnieć, iż w roku 2014 dokonano deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych bowiem przed deregulacją osoba fizyczna, która miała je wykonywać musiała:

• mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz w pełni korzystać praw publicznych,
• nie być skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa z ustawy o rachunkowości,
• posiadać wykształcenie co najmniej średnie
• mieć 2-letnią praktykę w rachunkowości (prowadzenie pełnych ksiąg rachunkowych na podstawie 1/2 etatu lub umowy zlecenie),
• zdać egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy (chyba, że była z tego zwolniona).

Podsumowując doradca podatkowy ma uprawnienia do udzielania opinii, wyjaśnień i porad w zastosowaniu przepisów podatkowych, może reprezentować podatnika przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych, może prowadzić księgi rachunkowe, księgi podatkowe i sporządzać wszelkie zeznania podatkowe i może też dokonywać niezależnego audytu funkcji podatkowej.

Księgowy może prowadzić księgi rachunkowe, księgi podatkowe i sporządzać wszelkie zeznania podatkowe oraz przekazywać podatnikowi wyjaśnienia w tym zakresie a więc w związku z prowadzonymi księgami i sporządzanymi zeznaniami.

Nie ma natomiast uprawnień do udzielania opinii, wyjaśnień i porad w zastosowaniu przepisów podatkowych, nie może także reprezentować podatnika przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych a także nie może też dokonywać niezależnego audytu funkcji podatkowej.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego