Skutki podatkowe połączenia spółek

Połączenie spółek a obowiązki podatkowe

Łączenie spółek może być neutralne podatkowo. Sprawdź jak zrobić to zgodnie z prawem.

Dwa sposoby na połączenie spółek

Po spełnieniu warunków określonych w przepisach połączenie spółek nie musi skutkować powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. I zarówno dla spółki przejmującej, jak i nawet dla udziałowca, który posiada 100% udziałów.

Kodeks spółek handlowych przewiduje dwa sposoby łączenia spółek:

• łączenie przez przejęcie,
• łączenie przez zawiązanie nowej spółki.

W przypadku połączenia spółek przez przejęcie majątek spółki przejmowanej przechodzi do spółki przejmującej. Co za tym idzie wspólnicy lub akcjonariusze spółki przejmowanej otrzymują równowartość udziałów lub akcji spółki przejmującej.

Spółka przejmowana traci swój byt prawny i ulega rozwiązaniu. Nie ma jednak tutaj postępowania likwidacyjnego. Taka spółka zostaje rozwiązana wraz z dniem wykreślenia jej z rejestru KRS.

Natomiast spółka przejmująca zachowuje zarówno swój byt prawny, jak i organizacyjny. Zazwyczaj dochodzi przy tym do podwyższenia kapitału zakładowego w spółce przejmującej. Jest tak dlatego, że trzeba ustalić nowe udziały lub akcje dla udziałowców lub akcjonariuszy z przejmowanej spółki.

Drugim sposobem jest połączenie poprzez zawiązanie nowej spółki kapitałowej. W tej sytuacji majątki spółek, które biorą udział w takim przedsięwzięciu trafiają do nowo zawiązanej spółki.

Osoby, które posiadają udziały lub akcje łączonych spółek otrzymują w zależności od formy prawnej udziały lub akcje nowego przedsiębiorstwa.

Spółki, które podlegają łączeniu, tracą swój byt prawny i zostają rozwiązane z dniem wykreślenia ich z rejestru KRS. Nowo zawiązana spółka wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki łączonych spółek już z dniem połączenia.

Dotyczy to również wszystkich zezwoleń, koncesji i ulg, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

CIT – skutki podatkowe połączenia spółek

Z punktu widzenia podatku CIT łączenie spółek co do zasady jest neutralne podatkowo. Wszystko przez to, że zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 12 ustawy o CIT do przychodów nie wlicza się przychodu wspólnika spółki przejmowanej stanowiącego równowartość emisyjną udziałów lub akcji przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną.

Jednak żeby tak było, to trzeba spełnić dodatkowe warunki. Po pierwsze udziały lub akcje w przejmowanej spółce nie zostały nabyte w wyniku wymiany udziałów lub przydzielone w wyniku innego łączenia lub podziału podmiotów.

Po drugie, przyjęta przez wspólnika wartość udziałów lub akcji dla celów podatkowych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną nie może być wyższa nić wartość udziałów lub akcji w spółce przejmowanej przyjętą do celów podatkowych gdyby nie doszło do łączenia spółek.

Wynika z tego, że zasada neutralności podatkowej przy łączeniu spółek nie będzie miała zastosowania wtedy, gdy połącznie jest przeprowadzane nie ze względu na uzasadnione przyczyny ekonomiczne, ale jednym z jego głównych celów jest uchylenie się lub uniknięcie opodatkowania.

Połączenie spółek przez przejęcie a podatek VAT

Na gruncie podatku VAT łączenie i przejmowanie spółek również jest neutralne podatkowo. Wynika to z art. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem regulacji ustawy o VAT nie stosuje się w odniesieniu do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Transakcję zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy rozumieć w sposób zbliżony do dostawy towarów, która została opisana w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Ta norma prawna stanowi, że zbycie przedsiębiorstwa obejmuje wszystkie czynności, w ramach których występuje przeniesienie prawa rozporządzania takim przedsiębiorstwem jak właściciel, jak np. zamiana, sprzedaż, darowizna, nieodpłatne przekazanie, aport (wkład niepieniężny).

Z tego względu przejęcie spółki będzie czynnością wyłączoną z podatku VAT, o ile na spółkę przejmującą zostanie przeniesione całe przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa. A tak się właśnie dzieje przy łączeniu spółek.

Jednak spółka przejmująca może nie być całkowicie zwolniona z obowiązku zapłaty VAT.

Ponieważ wchodzi w prawa i obowiązki podmiotu przejmowanego, to jest zobowiązana do zapłaty podatku VAT wynikającego z deklaracji lub decyzji organu, jeżeli taki obowiązek istniał na przejmowanej spółce w chwili połączenia. Dotyczy to też odsetek od zaległości podatkowych.

Co ważne, spółka przejmująca lub nowo zawiązana przejmuje też prawa przysługujące przejmowanym podmiotom.

Jednym z ważniejszych praw jest prawo do odliczenia podatku VAT w takim zakresie, w jakim towary lub usługi zakupione przez spółkę przejmowaną miały być wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Kiedy przy połączeniu przez przejęcie wystąpi podatek PCC

W jednym przypadku w grę może wchodzić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Co prawda w wyniku łączenia spółek przez przejęcie dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.

Co do zasady takie podwyższenie stanowi zmianę umowy spółki, a to z kolei wiąże się z podatkiem PCC.

Tu jednak z pomocą przychodzi art. 2 pkt 6 lit. a ustawy o PCC. Zgodnie z tym przepisem nie podlegają opodatkowaniu zarówno umowy spółek związane z łączeniem spółek kapitałowych, jak i zmiany takich umów.

Więc nawet wtedy, gdy spółka podwyższa swój kapitał zakładowy, co normalnie podlegałoby opodatkowaniu, ale robi to przez przejęcie innej spółki kapitałowej, to podatku nie będzie. Podobnie będzie dla nowej umowy spółki będącej rezultatem łączenia się spółek kapitałowych.

Wynika z tego, że opodatkowaniu PCC będą podlegać jedynie takie połączenia, w których uczestniczą spółki osobowe, o ile w wyniku połączenia dojdzie do podwyższenia kapitału zakładowego w przejmującej lub nowo utworzonej spółce kapitałowej.

Księgowe skutki połączenia spółek

Połączenie spółek wiąże się z obowiązkiem zamknięcia ksiąg rachunkowych przez spółkę, która jest przejmowana. Dniem zamknięcia ksiąg jest dzień przejęcia spółki przez inną jednostkę.

W przypadku łączenia spółek przez zawiązanie nowego podmiotu wszystkie spółki uczestniczące w takiej transakcji muszą zamknąć księgi rachunkowe. Jednak w tej sytuacji dniem zamknięcia ksiąg jest dzień poprzedzający dzień połączenia.

Termin przewidziany na zamknięcie ksiąg rachunkowych to 3 miesiące od daty połączenia spółek.

W obu wypadkach po dniu połączeniu spółek księgowość jest prowadzona wyłącznie w księgach rachunkowych spółki przejmującej lub nowo zawiązanej.

Do celów bilansowych przy łączeniu spółek można zastosować metodę nabycia lub łączenia udziałów. Metoda nabycia polega na zsumowaniu poszczególnych pozycji aktywów i pasywów spółki przejmującej według ich wartości księgowej z odpowiadającymi im pozycjami w spółce przejmowanej według wartości godziwej ustalonej na dzień połączenia.

Natomiast metoda łączenia udziałów polega na sumowaniu odpowiednich pozycji dotyczących zarówno aktywów i pasywów, jak i przychodów i kosztów wszystkich łączonych spółek.

Dokonuje się tego według stanu na dzień połączenia, ale w tym wypadku trzeba doprowadzić wartości występujące we wszystkich łączonych spółkach do jednolitych metod wyceny przy dokonaniu włączeń wymaganych przez prawo.

Cały ten proces można przeprowadzić używając oprogramowania do księgowości online 360 Księgowość.

Umożliwia ono prowadzenie pełnych ksiąg rachunkowych, gdzie bez problemu można rejestrować wszystkie zdarzenia gospodarcze, w tym także łączenie spółek.

Artykuł przygotowany przez specjalistę Jakuba Chmieleckiego