Spółka jawna

Przyszli wspólnicy zastanawiają się nad wyborem formy organizacyjno-prawnej dla działalności którą zamierzają dopiero co rozpocząć.

W Polsce istnieje wiele form prowadzenia działalności.

Jedną z tych forma jest spóła jawna. Mniej kosztowna i prostsza w prowadzeniu od wielu innych spółek prawa handlowego. Czym jest wobec tego spółka jawna? Kompleks istotnych informacji przedstawiono w poniższej publikacji.

Czym jest spółka jawna

Istota i zasady funkcjonowania spółki jawnej można znaleźć w ustawie z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 zwanej dalej ustawą o KSH).

Spółka jawna to spółka osobowa, która:

• prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą,
• jest typem handlowym spółek osobowych,
• nie jest osobą prawną ale posiada zdolność do czynności prawnych,
• może zatrudniać pracowników,
• może zaciągać zobowiązania u kontrahentów, w bankach, w innych podmiotach,
• może nabywać nieruchomości,
• pozostałe uprawnienia.

Właściwym rejestrem ewidencyjnym dla spółki jawnej jest Krajowy Rejestr Sądowy (KRS).

Spółka jawna powstaje więc z chwilą wpisu do rejestru KRS.

Wspólnicy spółki jawnej

Do grona wspólników spółki jawnej mogą należeć:

• Osoby fizyczne,
• Osoby prawne,
• Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Wspólnikiem spółki jawnej nie może być spółka cywilna.

Odpowiedzialność i reprezentacja wspólników spółki jawnej

Podstawową zasadą jest, iż każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania spółki bez ograniczeń a więc całym swoim majątkiem solidarnie wraz z pozostałymi wspólnikami.

Ponadto osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, także odpowiadają solidarnie za zobowiązania z tytułu tego działania.

Wspólnik który przystępuje do spółki jawnej w trakcie jej funkcjonowania odpowiada za jej zobowiązania powstałe przed dniem jego przystąpienia.

Trzeba wspomnieć, iż nie jest możliwe powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Nie można ograniczyć praw wspólników do uzyskania informacji o stanie majątku i interesów spółki (w tym przeglądania ksiąg i dokumentów spółki).

Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Natomiast prowadzenie spraw spółki może zostać powierzone jednemu albo kilku wspólnikom.

Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Może to jednak nastąpić gdy żaden z pozostałych wspólników nie wyraził sprzeciwu wobec przeprowadzenia danej sprawy.

W takim wypadku wymagane jest podjęcie uchwały wspólników w danej sprawie.

Należy pamiętać, iż Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.

Jeżeli chodzi o reprezentację spółki to każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę jawną a ta reprezentacja dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych prowadzonych wobec spółki.

Trzeba podkreślić, iż prawo do reprezentowania spółki jawnej nie może być ograniczone ze skutkiem wobec osób trzecich.

Ograniczenie prawa wspólnika do reprezentacji spółki może być określone w umowie spółki albo przewidywać, iż reprezentuje on spółkę wraz z innym wspólnikiem lub prokurentem.

Umowa spółki jawnej

Umowa spółki jawnej powinna zawierać:

• firmę i siedzibę spółki;
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
• przedmiot działalności spółki;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Zmiana danych choć jednego z ww. punktów musi być zgłoszona do KRS.

Umowa spółki jawnej musi być zawarta w formie pisemnej pod zastrzeżeniem nieważności gdy nie została w ten sposób zawarta (ustnie). Musi zostać też oczywiście podpisana przez wszystkich wspólników (ewentualnie ustanowionego pełnomocnika).

Drugi sposób zawarcia umowy to skorzystanie ze wzorca umowy spółki jawnej.

Jak mówi art. 23 ustawy o KSH zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym, albo
• podpisem zaufanym albo
• podpisem osobistym.

Umowa spółki jawnej będzie zawarta przy wykorzystania wzorca dopiero wtedy kiedy:

• do systemu teleinformatycznego zostaną wprowadzone wszystkie dane konieczne do jej zawarcia,

po uzupełnieniu kompletnych danych umowa zostanie za pomocą systemu teleinformatycznego opatrzona elektronicznymi podpisami wspólników.

Warto podkreślić, iż umowa spółki jawnej sporządzona przy wykorzystaniu wzorca może też zmieniona.

Zmiany są ograniczone do tzw. postanowień zmiennych w zakresie zmian widniejących w systemie teleinformatycznym.

Współmałżonek wspólnika może zażądać wpisania do KRS spółki jawnej wzmianki o umowie wspólności lub rozdzielności majątkowej między małżonkami.

Nazwa spółki

Nazwa spółki jawnej może zawierać nazwiska wspólników, bądź też nazwy firm wszystkich wspólników.

Nazwa spółki jawnej może zawierać nazwę firmy jednego lub więcej wspólników (niekoniecznie wszystkich) lub też nazwisko tylko jednego wspólnika.

Jeżeli wspólnicy ustalili już nazwę dla spółki jawnej mogą po tej nazwie stosować oznaczenie:

• spółka jawna,
• sp.j.

Nazwa spółki jawnej powinna być inna od dotychczas już widniejących w KRS.

Majątek spółki jawnej

Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia lub praca własna wspólnika bądź też świadczenie usług (nie dotyczy pracy z zakresu prowadzeniem spraw spółki).

Wszyscy wspólnicy spółki jawnej mogą wnieść wkład do spółki w postaci pieniężnej albo rzeczowej. Wkłady te są równe a wspólnicy posiadają równe prawo do udziału w zysku spółki jawnej.

Wartość wkładów wspólników spółki jawnej, które zostały wniesione do spółki powinna być określona w umowie spółki.

Warto wspomnieć, iż wkłady wniesione do spółki mogą zostać przeniesiona na własność spółki albo mogą zostać ustanowione do użytkowania przez spółkę.

Wniosek o wpis do KRS spółki jawnej

Po zawarciu umowy spółki jawnej wspólnicy mają obowiązek zgłoszenia tego faktu do rejestru KRS.

Jeżeli umowa spółki jawnej została zawarta w formie papierowej to wniosek o wpis do KRS wspólnicy składają za pośrednictwem Portalu Rejestru Sądowych (należy założyć wpierw konto na tym portalu).

Portal rejestrów sądowych służy do wysyłania wniosków do KRS, przeglądania wniosków, edycji i innych zadań.

Nie można za jego pomocą zawrzeć umowy spółki jawnej.

Umowę spółki jawnej przy skorzystaniu z wzorca umowy S24 można założyć za pośrednictwem innego portalu czyli Portalu Ministerstwa Sprawiedliwości S24.

Jeżeli umowa spółki jawnej została zawarta przy użyciu wzorca S24 to wniosek o wpis do KRS wspólnicy składają za pośrednictwem Portalu Ministerstwa Sprawiedliwości S24 (należy założyć wpierw konto na tym portalu).

Co po wniosku do KRS?

Następnym krokiem po złożeniu wniosku do KRS jest uzupełnienie formularza NIP-8. Należy go złożyć w ciągu:

• 7 dni od daty rozpoczęcia działalności (jeżeli powstanie obowiązek rejestracji do ZUS, np. pracownicy),
• 21 dni od daty wpisu spółki jawnej do KRS.

Formularz ten jest dostępny na stronie https://www.podatki.gov.pl/abc-podatkow/e-deklaracje-rejestracja/ w formie elektronicznej (także w formie papierowej pod linkiem na górze strony).

Za pomocą ww. strony można uzupełnić i wysłać elektronicznie dokument NIP-8 w trybie aktualizacji danych.

Służy on do zmiany danych w zakresie m.in.:

• adresu siedziby,
• numeru rachunków bankowych.
• podmiotu prowadzącego rachunkowość,
• informacje o adresie przechowywania dokumentacji,
• rejestracji lub wykreślenia jako płatnik ZUS,
• danych wspólników spółki osobowej,
• pozostałe.

Po powyższych formalnościach wspólnicy powinni pamiętać o swoim zgłoszeniu do ZUS ponieważ z tytułu statusu wspólnika spółki jawnej obowiązkowo podlegają pod składki społeczne, zdrowotne i fundusz pracy.

Z tego tytułu każdy wspólnik składa:

• formularz ZUS ZFA – stworzenie konta wspólnika w ZUS,
• formularz ZUS ZUA – zgłoszenie do wszystkich ubezpieczeń albo ZZA – zgłoszenie tylko do zdrowotnego (jeżeli wspólnik uzyskuje wynagrodzenie w kwocie minimum minimalnego wynagrodzenia za pracę w innej firmie).

Wspólnicy spółek jawnych nieraz zapominają, iż w ciągu 7 dni od daty wpisu do rejestru KRS mają obowiązek w imieniu spółki złożyć zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego