Umowa spółki cywilnej

Mimo że nazywany spółką, to z taką spółką jawną czy też ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością ma bardzo mało wspólnego.

Wielu przedsiębiorców decyduje się jednak na jej zawiązanie. Jak widać, niekiedy nawet ona może mieć zastosowanie i być najlepszym wyborem. Jeżeli zatem ktokolwiek zamierza zawrzeć ten stosunek cywilnoprawny, warto aby zapoznał się z tym artykułem.

Poniżej omówię jakie elementy powinna posiadać każda właściwie skonstruowana umowa spółki cywilnej.

Spółka cywilna – brak podmiotowości

Spółce cywilnej daleko do spółek prawa handlowego z jednego ważnego powodu – nie posiada ona osobowości prawnej (jak spółki kapitałowe), ani zdolności prawnej (jak spółki osobowe).

Nie można zatem stosować do niej przepisów KSH, ani KC mówiących o osobach prawnych. Jest to jedynie stosunek zobowiązaniowy wiążący jej wspólników.

Umowa spółki cywilnej nie prowadzi do powstania żadnego nowego podmiotu gospodarczego. W dalszym ciągu podmiotami prawa są jej wspólnicy. Nie posiada ona zdolności sądowej (nie może pozywać, ani być pozywana), procesowej (nie może być stroną postępowań administracyjnych i sądowych), ani upadłościowej (nie można ogłosić upadłości wobec S.C.).

Omawiana spółka nie posiada także statusu przedsiębiorcy. Przedsiębiorcami są jej wspólnicy w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Nie rejestruje się jej w żadnym rejestrze przedsiębiorców. Mimo to jej wspólnicy muszą uzyskać dla niej numer NIP i REGON, dodatkowo każdy z nich musi być zarejestrowany w CEIDG.

Konsekwencją powyższego jest również to, że spółka ta nie posiada własnej firmy. Działa ona niejako pod firmami jej wspólników. Dlatego też jej nazwa powinna uwzględniać firmy wszystkich wspólników oraz dodatek „spółka cywilna” (S.C.).

Spółka nie może być również pracodawcą. Podmiotami zatrudniającymi mogą być jedynie jej wspólnicy. Są to tzw. zbiorowi pracodawcy.

Cała odpowiedzialność ciąży na wspólnikach

Jeżeli przedsiębiorcy chcą założyć dodatkową firmę, która przejęłaby część ich odpowiedzialności za planowany biznes, to umowa spółki cywilnej im w tym nie pomoże. S.C. nie posiada osobowości prawnej.

Wspólnicy zaciągają zobowiązania na własny rachunek i na własną odpowiedzialność. Wspólnicy odpowiadają nie tylko majątkiem wniesionym do spółki czy wypracowanym przez okres jej funkcjonowania, ale całym swoim prywatnym majątkiem.

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie.

Oznacza to, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od wszystkich wspólników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna.

Wierzyciel spółki nie musi w pierwszej kolejności próbować egzekucji wobec spółki (bo jest to niemożliwe), a dopiero gdy jest to niemożliwe zwracać się ku wspólnikom. Co więcej, nie musi przeprowadzać egzekucji wobec każdego ze wspólników zgodnie z udziałami, jakie posiadają w spółce. Wierzyciel może żądać od każdego ze wspólników spełnienia świadczenia w pełnej wysokości.

Natomiast zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek ze wspólników zwalnia pozostałych.

Przy czym w takiej sytuacji, po stronie wspólnika, który zaspokoił wierzyciela, powstaje tzw. roszczenie regresowe o zwrot od pozostałych wspólników ich części świadczenia, w wysokości adekwatnej do posiadanych udziałów w spółce.

Umowa spółki cywilnej rodzi obowiązek PCC

Zawiązanie umowy spółki cywilnej rodzi obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnej. Stawka wynosi 0,5% podstawy opodatkowania. Podstawę stanowi natomiast wartość wkładów wniesionych do majątku spółki.

Obowiązek ten ciąży na wspólnikach solidarnie. Co też znaczy, że mogą opłacić go w kwocie odpowiedniej do posiadanych udziałów, ale równie dobrze może zrobić to tylko jeden z nich (wówczas wspólnik ten ma prawo regresu wobec pozostałych wspólników).

Podatek wnosi się do właściwego miejscowo (ze względu na siedzibę spółki) naczelnika urzędu skarbowego.

Umowa spółki cywilnej – co powinno się w niej znajdować?

Mimo że umowa spółki cywilnej została unormowana w KC, to nie jest to regulacja szczegółowa.

Wspólnicy w wielu aspektach mają pełną dowolność. Są jednak takie elementy umowy, które może i nieobowiązkowe, to jednak powinny znaleźć się w umowie, aby w pełni chronić interesy wspólników.

Umowa spółki cywilnej w swojej treści powinna zawierać:

1. wskazanie daty i miejsca zawarcia umowy

2. określenie nazwy spółki

W nawie muszą się znaleźć imiona i nazwiska wspólników oraz dopisek „spółka cywilna” (dozwolone jest używanie skrótu S.C.).

3. oznaczenie siedziby spółki

4. wskazanie wspólników spółki

5. oznaczenie celu gospodarczego spółki

Wspólnicy są zobowiązani dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób. Celem gospodarczym jest natomiast dany rodzaj korzyści majątkowej, osiągany w ramach prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Cel ten musi być wspólny, a zatem każdy ze wspólników powinien go akceptować i dążyć do jego realizacji. Umowa powinna określać, w jaki sposób wspólnicy będą działać, aby osiągnąć ten cel.

6. określenie przedmiotu oraz zakresu działalności gospodarczej

Przedmiot oraz zakres działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorców w ramach spółki cywilnej najlepiej określić zgodnie z oznaczeniami PKD, będzie to najbardziej zrozumiałe nie tylko dla wspólników, ale również kontrahentów i organów administracyjnych.

7. czas trwania spółki

Wspólnicy mogą zdecydować, że spółka będzie zawarta na czas oznaczony lub czas nieoznaczony.

8. określenie wkładów wspólników

Należy wskazać na rodzaje wniesionych wkładów oraz ich wartość. Nie ma obowiązku ustawowego, aby każdy wspólnik wnosił jakiś wkład. Zasadą jest, że co najmniej jeden z nich musi taki wkład wnieść.

9. wskazanie podziału w zyskach i stratach spółki poszczególnych wspólników

Zgodnie z przepisami KC każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i stratach, umowa jednak może stanowić inaczej. W umowie można zastrzec również, że niektórzy wspólnicy zostaną zwolnieni z udziału w stratach, bądź ograniczeni w tym udziale.

10. wyznaczenie osób odpowiedzianych za prowadzenie spraw spółki i jej reprezentowanie

Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.

Każdy wspólnik może również bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.

Dodatkowo każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

Wspólnik prowadzący sprawy spółki na podstawie umowy nie może żądać za to wynagrodzenia. Może jedynie żądać zwrotu poniesionych wydatków.

Ponadto każdy ze wspólników może dokonywać czynności prawnych wobec osób trzecich, a w szczególności składać i przyjmować oświadczenia o charakterze prawnomajątkowym.

11. podpisy stron.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego