Wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności a odliczenie VAT

Odliczenie podatku naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika, jednak przedsiębiorcy powinni mieć na uwadze, że z różnych przyczyn uprawnienie to może ulec ograniczeniu lub wyłączeniu.

Wyjaśniamy czy podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT w zakresie wydatków poniesionych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej.

Prawo do odliczenia VAT

Prawo do odliczenia podatku VAT powstaje u wszystkich czynnych podatników VAT, pod warunkiem, że podatnicy Ci wykażą, że zakupy były związane z bieżącą lub przyszłą działalnością opodatkowaną.  Przedsiębiorcy zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT co do zasady mają prawo do odliczenia podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W przypadku, gdy przedsiębiorca ponosi wydatki związane z czynnościami zwolnionymi, nie przysługuje mu wówczas prawo do odliczenia podatku VAT. Odliczenie VAT od zakupów związanych zarówno z czynnościami opodatkowanymi, jak i zwolnionymi przysługuje przedsiębiorcy tylko w tej części, w jakiej odnoszą się one do czynności opodatkowanych. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi tzw. działalność mieszaną, czyli opodatkowaną i zwolnioną z VAT, a jednoznaczne przyporządkowanie poniesionego wydatku do danego rodzaju czynności wykonywanych przez podatnika nie jest możliwe, to w takiej sytuacji podatek VAT odliczany jest proporcjonalnie.

Proporcję ustala się wtedy jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Przedsiębiorca nabywający towary lub usługi wykorzystywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zobowiązany jest do ustalenia czy dany wydatek jest związany z czynnościami opodatkowanymi, czynnościami zwolnionymi z VAT czy służy zarówno czynnościom opodatkowanym, jak i zwolnionym z VAT (działalności mieszanej).

Trzeba mieć na uwadze, że z prawa do odliczenia VAT podatnik może skorzystać dopiero wówczas, gdy otrzyma od sprzedawcy fakturę zawierającą kwotę podatku VAT, potwierdzającą dokonanie zakupu towarów lub usług na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcom co do zasady przysługuje także prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących wpłacone zaliczki na poczet zakupów, które mają zostać wykorzystane w działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 88 ust. 3a ustawy o podatku od towarów i usług, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

• sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący;
• transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
• wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
• stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
• podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
• potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności;

4) faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;

5) wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.

W ustawie o podatku od towarów i usług nie zostały uwzględnione wyłączenia w zakresie prawa podatnika do odliczenia VAT w zakresie wydatków poniesionych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej.

Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca może bez ograniczeń odliczyć VAT od każdego wydatku poniesionego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, który ma być wykorzystywany w tej działalności.

Odliczenie VAT od wydatków poniesionych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej

Na podstawie art. 88 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wyłącznie podmiotom zarejestrowanym jako czynni podatnicy VAT.

Przedsiębiorca może odliczyć podatek VAT z faktur dokumentujących wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności dopiero po zarejestrowaniu się jako czynny podatnik VAT. W celu odliczenia VAT konieczna jest zatem rejestracja na potrzeby tego podatku. Rejestracji dokonuje się poprzez złożenie formularza VAT-R. Przedsiębiorca powinien dokonać zgłoszenia przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Czynny podatnik VAT może skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków poniesionych przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, ale tylko pod warunkiem, że faktury dokumentujące te wydatki spełniają wymogi formalne do odliczenia podatku VAT.

Zgodnie z art. 106e ustawy o podatku od towarów i usług, faktura powinna zawierać co najmniej następujące dane:

1) datę wystawienia;

2) kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;

3) imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;

4) numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a;

5) numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b;

6) datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury;

7) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;

8) miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;

9) cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto);

10) kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto;

11) wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto);

12) stawkę podatku albo stawkę podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9;

13) sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;

14) kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku;

15) kwotę należności ogółem.

Oznacza to, że przedsiębiorca, który dokonał rejestracji jako podatnik VAT czynny odliczy VAT od wydatków związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, poniesionymi jeszcze przed rozpoczęciem tej działalności tylko wówczas, gdy dysponuje fakturami  potwierdzającymi dokonane zakupu, zawierającymi nie tylko kwotę podatku VAT, ale także imię i nazwisko przedsiębiorcy, adres siedziby firmy oraz numer NIP.

Prawo podatnika do odliczenia podatku VAT od zakupów dokonanych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej potwierdza interpretacja indywidualna nr. 1061-IPTPP1.4512.647.2016.1.MW z 18 stycznia 2017 roku wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi:

„(…) ustawa nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile występują przesłanki, iż zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych (oraz ewentualnie spełniać inne warunki określone w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług). Niemniej ustawodawca narzucił podatnikom obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny, a zatem podatnik nabywa prawo do odliczenia podatku naliczonego za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej niż w momencie otrzymania faktury, lecz aby uprawnienie to zrealizować, musi posiadać status podatnika VAT czynnego w momencie realizacji uprawnienia”.

Wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej a termin odliczenia podatku VAT

Odliczając podatek VAT od wydatków poniesionych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, trzeba mieć na uwadze termin odliczenia VAT naliczonego dla podatników rozliczających się miesięcznie lub kwartalnie.

Rozliczanie podatku VAT w okresach miesięcznych uprawnia podatnika do odliczenia VAT z faktur zakupu w miesiącu, w którym otrzymano fakturę lub w trzech następujących po tym miesiącu okresach rozliczeniowych.

Stosując kwartalne rozliczenie podatku VAT, podatnik może dokonać odliczenia VAT w kwartale, w którym otrzymał fakturę lub w dwóch następnych okresach rozliczeniowych.

Art. 86 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług

„Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, 10d i 10e, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 99 ust. 2 i 3, w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.”

Podkreślmy, że podatnicy rejestrujący się jako czynni podatnicy VAT przez pierwsze dwanaście miesięcy, począwszy od miesiąca, w którym następuje zgłoszenie do VAT, mają obowiązek stosować miesięczne rozliczenie podatku VAT.

Rozliczenie podatku VAT w okresach kwartalnych mogą wybrać mali podatnicy po upływie 12 miesięcy od chwili zarejestrowania na potrzeby podatku VAT.

Prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej podatnikom dokonującym rejestracji jako podatnicy VAT czynni przysługuje zatem w miesiącu utrzymania faktury zakupu lub w jednym z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a więc w jednym z trzech kolejnych miesięcy.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa