Zmiany w opodatkowaniu bonów, voucherów w VAT. Część 1

Zmiany w opodatkowaniu bonów, voucherów w 2019r. w aspekcie rozliczenia podatku VAT wywołały niemałe zamieszanie szczególnie wśród podatników prowadzących działalność gospodarczą. Prawidłowe rozliczenie podatku VAT jest niezwykle ważne w dobie comiesięcznego wysyłania JPK_VAT oraz przy potencjalnym zagrożeniu częstego przekazywania korekt rozliczeń VAT. Warto, więc poznać zasady prawidłowego zidentyfikowania okresu, w którym powstanie obowiązek opodatkowania sprzedaży bonów w podatku VAT

Co to jest bon (voucher)?

W art. 2 pkt 41 ustawy o VAT ustawodawca określił bon, jako instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia, jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku, którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.

Konsekwencje podatkowe istoty bonu

Uwzględniając powyższą definicję trzeba podkreślić, że bon (voucher) nie stanowi towaru lub usługi, nie jest także prawem majątkowym.

Voucher jest tylko dokumentem papierowym lub elektronicznym, który umożliwia zrealizowanie transakcji sprzedaży (zakupu) towaru lub usługi:

• na określonych warunkach,
• w określonym terminie,
• w konkretnym miejscu lub miejscach.

Zmiany w opodatkowaniu VAT voucherów przekazanych od stycznia 2019r.

Od 1 stycznia 2019r. wprowadzono w ustawie o VAT zapisy formułujące nowy podział bonów, od którego zależy jego dalsze opodatkowanie i rozliczenie w podatku VAT. Podkreślenia wymaga fakt, że zmiany dotyczą wyłącznie podatku VAT tak, więc niżej wyszczególnione zmiany nie dotyczą opodatkowania podatkiem dochodowym PIT.

Ponadto zmiany w ustawie o VAT odnoszą się jedynie do bonów zamiennych na towar lub usługę. Wszelkie inne bony (np. rabatowe) nie kwalifikują się do danej metodologii ustalania opodatkowania w VAT.

Oprócz tego nowe przepisy dotyczą tylko bonów wyemitowanych od stycznia 2019r.

Bon jednego i różnego przeznaczenia

Pierwsze, co ustalił prawodawca to rozróżnienie bonu jednego i różnego przeznaczenia. Oprócz tego dodał jeszcze zapisy objaśniające pierwsze wprowadzenie i dalszą dystrybucję bonu.

W myśl art. 2 pkt 42-45 ustawy o VAT określono, że poprzez:

• emisję bonu należy rozumieć pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu, czyli pierwsze przekazanie (sprzedaż) przez sprzedawcę bonu dla nabywcy,
• transfer bonu należy rozumieć emisję bonu oraz każde przekazanie tego bonu po jego emisji.

Natomiast bonem jednego przeznaczenia będzie bon, w przypadku, którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku VAT z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu.

Zatem gdy bon jednego przeznaczenia po raz pierwszy jest wprowadzony do obrotu to w tym momencie znane jest:

• konkretny towar lub usługa,
• miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług,
• kwota VAT.

Z kolei bon różnego przeznaczenia to bon inny niż bon, dla którego ani miejsce sprzedaży ani rodzaj towarów lub usług nie jest znany w momencie emisji (pierwszego wydania) danego bonu.

Podstawa opodatkowania bonów jednego i różnego przeznaczenia

Generalna zasada opodatkowania podatkiem VAT stanowi, że podstawą opodatkowania VAT jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usług otrzymał lub ma otrzymać (z tytułu tej sprzedaży) od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, Do tego wlicza się również dotacje, subwencje i inne dopłaty o zbliżonym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę towarów lub usług. Oczywiście postawa opodatkowania VAT nie zawiera samego podatku VAT.

Odnosząc powyższe na płaszczyznę bonów, podstawą opodatkowania w przypadku sprzedaży bonu jednego przeznaczenia będzie po prostu wartość tego bonu (pomniejszona o podatek VAT) a więc wartość realizowanej sprzedaży towarów lub usług, której ten bon dotyczy.

Z kolei, gdy wartość świadczonej sprzedaży towarów lub usług przekracza wartość bonu to podstawą opodatkowania będzie:

• wartość bonu (pomniejszona o podatek VAT) oraz
• pozostała wartość dostawy towarów lub usług realizowanej na podstawie tego bonu (pomniejszona o podatek VAT).

Idąc dalej w kwestii bonów różnego przeznaczenia podstawą opodatkowania z tytułu wykonanej dostawy towarów lub świadczenia usług po wymianie bonu (wykorzystaniu jego pełnej wartości) będzie:

• zapłacone za ten bon wynagrodzenie (pomniejszone o podatek VAT) w związku z realizacją sprzedaży towarów bądź wyświadczenia usług,
• wartość wskazana na bonie lub wynikająca z innej powiązanej dokumentacji, (pomniejszona o podatek VAT) odnosząca się do dostarczonych towarów lub wyświadczonych usług (jeżeli informacje dotyczące wynagrodzenia są niedostępne).

Jeżeli bon różnego przeznaczenia został zrealizowany w części, to podstawą opodatkowania w stosunku do tej części wartości bonu po wymianie tego bonu na towar lub usługę będzie:

• zapłacone za ten bon wynagrodzenie (pomniejszone o podatek VAT) w związku z realizacją sprzedaży towarów bądź wyświadczenia usług,
• wartość wskazana na bonie lub wynikająca z innej powiązanej dokumentacji, (pomniejszona o podatek VAT) odnosząca się do dostarczonych towarów lub wyświadczonych usług (jeżeli informacje dotyczące wynagrodzenia są niedostępne).

Opodatkowanie VAT bonów jednego przeznaczenia przez podatnika działającego we własnym imieniu

W art. 8a i 8b ustawy o VAT zasygnalizowano, co konkretnie w aspekcie bonów zostanie opodatkowane względem VAT i w jakim momencie.

W przypadku emisji bonu jednego przeznaczenia oraz każdego jego dalszego przekazania przez podatnika działającego we własnym imieniu (nie pośrednika), podatnik sprzedawca ma obowiązek potraktować sprzedaż danego bonu jak tradycyjną sprzedaż konkretnego towaru lub usługi, (których dany bon dotyczy) a więc z właściwą stawką VAT dla towaru lub usługi.

Ponadto, jeżeli wartość konkretnego towaru lub usługi przekroczyła sumę bonu jednego przeznaczenia, to sprzedaż danego bonu jednego przeznaczenia o określonej wartości oraz sprzedaż danych towarów lub usług, (których bon dotyczy) o pozostałej wartości uznaje się za jedną transakcję.

Przykład 1

Czynny podatnik VAT prowadzący siłownię oprócz standardowej postaci sprzedaży usług oferuje także vouchery na świadczone usługi o wartości 50zł, 100zł, 200zł oraz 500zł umożliwiające ich wymianę na konkretną usługę. Jak będzie w tej sytuacji wyglądać opodatkowanie względem VAT?

Obowiązek podatkowy w VAT powstanie w miesiącu (dniu) sprzedaży bonu z uwagi na to, że będzie on stanowił bon jednego przeznaczenia. Bon będzie dotyczył konkretnej usługi, czyli z góry będzie znana stawka VAT, podmiot świadczący usługę, możliwy termin realizacji oraz miejsce świadczenia usługi.

Opodatkowanie VAT bonów różnego przeznaczenia przez podatnika działającego we własnym imieniu

Podatnik działający we własnym imieniu, czyli ten, który emituje bon i dokonuje jego pierwszej sprzedaży nabywcy nie opodatkuje danego bonu podatkiem VAT w chwili wydania. Dopiero, gdy nabywca wymieni bon na konkretny towar lub usługę, to w tej dacie nastąpi obowiązek opodatkowania VAT zrealizowanej (po wymianie bonu) sprzedaży konkretnego towaru lub usługi.

Przykład 2

Czynny podatnik VAT prowadzący działalność gospodarczą realizuje sprzedaż wyrobów jubilerskich za pomocą sklepu stacjonarnego. Co jakiś czas sprzedaje bony o wartości 100zł, 200zł, 500zł oraz 800zł umożliwiające wymianę na biżuterię z różnego asortymentu. Jak będzie w tej sytuacji wyglądać opodatkowanie względem VAT?

Obowiązek podatkowy w VAT powstanie w miesiącu (dniu) wymiany (sprzedaży towaru) zakupionego przez klienta bonu na biżuterię z uwagi na to, że powyższy bon ma charakter różnego przeznaczenia. W momencie sprzedaży bonu nie jest on przypisany do konkretnych towarów a dotyczy towaru z różnego asortymentu.